ΠΑΙΔΙΑ ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ-ΜΙΚΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ
για τις εξετάσεις του ΕΟΠΠΕΠ
Ο εκπαιδευτής επισυνάπτει ένα πινακάκι παρουσιάζοντας τις υποενότητες της μικροδιδασκαλίας του, τη διάρκεια, τις τεχνικές και τα εκπαιδευτικά μέσα που θα αξιοποιήσει.
Θέματα (Υποενότητες) Μικροδιδασκαλίας
| α/α | Θέματα (Υποενότητες) | Διάρκεια κάθε υποενότητας
(σε λεπτά) |
Εκπαιδευτικές Τεχνικές για κάθε υποενότητα | Εκπαιδευτικά Μέσα για κάθε υποενότητας |
| 1 | Εισαγωγή σύνδεση με προηγούμενη ενότητα- Εκπαιδευτικοί στόχοι | 2΄ | Εμπλουτισμένη εισήγηση | Power point |
| 2 | Ορισμός παιδιών με Ειδικές Εκπαιδευτικές Ανάγκες | 4΄ | Ερωτήσεις-απαντήσεις | Πίνακας,
Power point |
| 3 | Επιπτώσεις Ετικετοποίησης | 7΄ | Χιονοστιβάδα | Πίνακας,
Power point |
| 4 | Τεχνικές ένταξης στη σχολική τάξη | 6΄ | Μελέτη Περίπτωσης-
Εργασία σε ομάδες |
Power point,
Φύλλα Εργασίας |
| 5 | Τελικές παρατηρήσεις | 1΄ | Ερωτήσεις-απαντήσεις | Διάλογος |
Ο εκπαιδευτής επισυνάπτει τους στόχους της μικροδιδασκαλίας του σε επίπεδο γνώσεων, δεξιοτήτων και στάσεων. Τη στοχοθεσία θα τη συμπεριλάβει και στην παρουσίαση της διδασκαλίας (powerpoint).
ΣΧΕΔΙΟ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ ΜΙΚΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ 20΄
Τίτλος Μικροδιδασκαλίας: «Παιδιά με Ειδικές Εκπαιδευτικές Ανάγκες»
Προφίλ Εκπαιδευομένων: Απόφοιτοι ΑΕΙ Ανθρωπιστικών Σπουδών οι οποίοι συμμετέχουν σε ετήσιο σεμινάριο στην Ειδική Αγωγή.
Τίτλος Διδακτικής Ενότητας: Ειδική Αγωγή- Εισαγωγικές Έννοιες
Εκπαιδευτικοί στόχοι Μικροδιδασκαλίας:
Σε επίπεδο Γνώσεων:
α) Να ορίσουν τί είναι παιδιά με Ειδικές Εκπαιδευτικές Ανάγκες.
β) Να προσδιορίσουν τις επιπτώσεις της ετικετοποίησης στην ψυχοσύνθεση του παιδιού και στον τρόπο που η κοινωνία το αντιμετωπίζει.
Σε επίπεδο Δεξιοτήτων:
α) Να σχεδιάσουν τον τρόπο ένταξης του νεοεισερχόμενου μαθητή με προβλήματα κώφωσης.
Σε επίπεδο Στάσεων:
α) Να ευαισθητοποιηθούν στο θέμα των παιδιών με Ειδικές Εκπαιδευτικές Ανάγκες.
Επισυνάπτεται και η δραστηριότητα για τη μελέτη περίπτωσης και μπορούν να δοθούν αντίτυπα, ώστε οι εκπαιδευόμενοι να απαντήσουν στα ερωτήματα.
Ανοικτό Ίδρυμα Εκπαίδευσης
« Πρόγραμμα Εξειδίκευσης στην Ειδική Αγωγή»
Μελέτη περίπτωσης
Ο Μιχάλης είναι ένας κωφός μαθητής που παρακολουθεί την τρίτη τάξη στο δημοτικό σχολείο της γειτονιάς του. Ο Μιχάλης έχει ταλέντο στη ζωγραφική και έχει κερδίσει σε μαθητικούς διαγωνισμούς. Δυο φορές την εβδομάδα υποστηρίζεται από μια εκπαιδευτικό ειδικής αγωγής. Ο Μιχάλης χρησιμοποιεί λέξεις για να επικοινωνήσει με τους συμμαθητές του, τους οποίους κατανοεί με δυσκολία, εφόσον του μιλούν αργά, απλά, εφόσον τον κοιτάζουν και επαναλαμβάνουν όσα λένε. Η επικοινωνία του Μιχάλη με την εκπαιδευτικό της τάξης επιτυγχάνεται δύσκολα και μόνο εάν υπάρχει οπτική επαφή. Στα διαλείμματα κάθεται μόνος του κι αποφεύγει την επικοινωνία με τους συμμαθητές του.
Υποθέστε ότι ο συγκεκριμένος μαθητής έκανε μετεγγραφή στο σχολείο σας και σε λίγες μέρες θα τον υποδεχθείτε στην τάξη σας. Σχεδιάστε και παρουσιάστε τον τρόπο με τον οποίο θα προετοιμάζατε τους μαθητές σας ώστε να κατανοήσουν τις ιδιαιτερότητές του, να τον αποδεχθούν και να τον εντάξουν στη παρέα τους.
_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Ο εκπαιδευτής επισυνάπτει και ένα δοκίμιο παρουσιάζοντας με αιτιολόγηση τις τεχνικές που αξιοποίησε στην μικροδιδασκαλία.
ΕΠΙΛΟΓΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΜΙΚΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ
H πρώτη εκπαιδευτική τεχνική θα είναι η εμπλουτισμένη εισήγηση, διότι θα μας βοηθήσει στη μετάδοση συγκροτημένων γνώσεων που σχετίζονται με την Ειδική Αγωγή. Καθιστά δυνατή τη μετάδοση γνώσεων σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα. Οι εκπαιδευόμενοι ίσως είναι εξοικειωμένοι με την τεχνική αυτή και την προτιμούν γιατί πιστεύουν ότι θα τους οδηγήσει ταχύτερα στη μάθηση. Αισθάνονται μεγαλύτερη ασφάλεια όταν απλώς παρακολουθούν τον διδάσκοντα και κρατούν πιο εύκολα σημειώσεις. Η εισήγηση, ωστόσο, θα περιοριστεί στα αναγκαία στοιχεία και θα είναι εμπλουτισμένη με παραδείγματα από την καθημερινότητα. Με τη μέθοδο αυτή, ο εκπαιδευτής εξηγεί τους στόχους της εισήγησης, ώστε οι εκπαιδευόμενοι να γνωρίζουν το περίγραμμα του αντικειμένου που θα αναπτύξει και να μπορούν να παρακολουθούν τη ροή της επιχειρηματολογίας του. Σκόπιμο, είναι οι στόχοι και τα κύρια σημεία να παρουσιάζονται και σε οπτική μορφή. Για αυτό θα υποστηριχθεί από οπτικά μέσα (προβολέας, διαφάνειες).
Κατά την εκπαιδευτική μας συνάντηση θα εφαρμόσουμε την τεχνική «ερωτήσεις-απαντήσεις», η οποία ενδείκνυται κατά τη μαθησιακή διεργασία, διότι προωθεί την αυτενέργεια των εκπαιδευομένων, δημιουργεί κλίμα επικοινωνίας και συμμετοχής, αναπτύσσει την κριτική ικανότητα, καθιστά δυνατή τη λεπτομερή προσέγγιση του εν λόγω ζητήματος και στον εκπαιδευτή προσφέρει τη δυνατότητα να διαπιστώσει το βαθμό κατανόησης και τις εκπαιδευτικές ανάγκες των εκπαιδευόμενων ως προς το αντικείμενο μάθησης. Οι εκπαιδευόμενοι μαθαίνουν να εκφράζονται αξιοποιώντας τις γνώσεις και τις εμπειρίες τους με αποτέλεσμα να αυξάνεται η αυτοεκτίμηση και η αυτοπεποίθησή τους.
Η τεχνική της χιονοστιβάδας αν και μοιάζει με αυτή της συζήτησης ακολουθεί μια διαφορετική μεθοδολογία με κύριο χαρακτηριστικό την σύντομη ανταλλαγή απόψεων μεταξύ των εκπαιδευομένων και συνδυάζεται με τεχνικές όπως η χρησιμοποίηση γραπτού και προφορικού λόγου, η εξατομικευμένη και η ομαδική εργασία για την απόδοση συμπερασμάτων. Ο κάθε εκπαιδευόμενος καταγράφει την άποψή του ατομικά, ακολουθεί η σύγκριση των απόψεων και επισήμανση των πιο βασικών απόψεων και στο τέλος σύγκριση και αποτύπωση των επικρατέστερων στοιχείων όλων των μελών της ομάδας μεταξύ τους. Χρησιμοποιείται με στόχο να εξοικειωθούν τα μέλη μιας ομάδας και να νιώσουν ως μέλη μαθησιακής κοινότητας. Οι εκπαιδευόμενοι ανταλλάσουν απόψεις με στόχο την προώθηση και διερεύνηση του προβληματισμού γύρω από ένα ζήτημα.
Στη συνέχεια θα χρησιμοποιήσουμε την τεχνική «μελέτη περίπτωσης». Ο εκπαιδευτής επιλέγει μία περίπτωση όσο το δυνατόν πλησιέστερη στην πραγματικότητα. Παρουσιάζει την προς μελέτη περίπτωση μέσω γραπτού κειμένου και παρέχει διευκρινίσεις με σκοπό να επεξεργαστούν το ζήτημα οι εκπαιδευόμενοι. Οι εκπαιδευόμενοι εκτελούν την άσκηση σε ομάδες εργασίας ώστε να υπάρχει αλληλεπίδραση. Ακολουθεί η παρουσίαση στην ολομέλεια και ο εκπαιδευτής διατυπώνει συμπληρωματικές παρατηρήσεις.
Τα εκπαιδευτικά μέσα, τα οποία θα χρησιμοποιήσουμε είναι ο ηλεκτρονικός υπολογιστής για την παρουσίαση του powerpoint, είναι ο πίνακας, όπου θα καταγράφονται οι ιδέες των εκπαιδευομένων και φύλλα χαρτί όπου η κάθε ομάδα των εκπαιδευομένων θα καταγράψει τα συμπεράσματα των διεργασιών τους. Επίσης, μέσω του διαλόγου διαπιστώνεται εάν οι εκπαιδευόμενοι έχουν κατανοήσει τους βασικούς πυλώνες της μικροδιδασκαλίας.
Για να σχεδιάσουμε τη συγκεκριμένη μικροδιδασκαλία είχαμε υπόψη τη θεωρία της Μετασχηματίζουσας Μάθησης του Mezirow. Η Θεωρία της Μετασχηματιστικής Μάθησης έχει κάνει ιδιαίτερα αισθητή την παρουσία της στο χώρο της εκπαίδευσης ενηλίκων και σε σχέση με τη συγκεκριμένη θεωρία έχουν το τελευταίο χρονικό διάστημα πραγματοποιηθεί αρκετές επιστημονικές έρευνες ερευνών. Κρίνεται απαραίτητο να αναφερθεί ο ορισμός της Μετασχηματιστικής Μάθησης, όπως μας έχει δοθεί από τον εμπνευστή και θεμελιωτή της Θεωρίας, ο οποίος είναι ο Jack Mezirow. Έτσι, σύμφωνα με τον Mezirow: «Η μάθηση είναι μια διαλεκτική διαδικασία ερμηνείας (μιας νέας εμπειρίας), στην οποία αλληλεπιδρούμε με αντικείμενα και γεγονότα, καθοδηγούμενοι από ένα υπάρχον σύνολο προσδοκιών. Φυσικά, όταν μαθαίνουμε κάτι, αποδίδουμε ένα παλιό νόημα σε μια νέα εμπειρία. Με άλλα λόγια, χρησιμοποιούμε τις παγιωμένες προσδοκίες μας για να επεξηγήσουμε και ερμηνεύσουμε αυτό που αντιλαμβανόμαστε ως τη φυσική μορφή των παραμέτρων μιας εμπειρίας, που μέχρι τώρα δεν είχε αποσαφηνιστεί πλήρως ή είχε παρεξηγηθεί. Στη μετασχηματιστική μάθηση, ωστόσο, επανερμηνεύουμε μια παλιά εμπειρία (ή και μια νέα), κατευθυνόμενοι από ένα νέο σύνολο προσδοκιών, δίνοντας νέο νόημα και αντιλαμβανόμενοι εκ νέου την παλιά εμπειρία».
Ο άνθρωπος για να νοηματοδοτήσει τις νέες του εμπειρίες και να πραγματώσει τη βούλησή του χρησιμοποιεί την παλαιότερη εμπειρία του μέσα από νοηματικούς συσχετισμούς. Οι νοηματικοί αυτοί συσχετισμοί έχουν δομήσει την ψυχοσύνθεσή του και κατευθύνουν το λογιστικό μέρος στην υλοποίηση των πράξεων. Παράλληλα, στους νοηματικούς αυτούς συσχετισμούς ενυπάρχουν οι προκαταλήψεις και τα στερεότυπα, που διαμορφώνουν πάγιες αντιλήψεις για διάφορα κοινωνικά και όχι μόνο φαινόμενα. Για να επανεξεταστούν αυτές οι αντιλήψεις είναι απαραίτητο κατά τον Mezirow ο κάθε άνθρωπος να προβεί σε μια ενδοσκόπηση, σε έναν αυτοέλεγχο, σε έναν κριτικό στοχασμό για όλες τις πάγιες θέσεις που προσανατολίζουν τη βούλησή του, προκειμένου να συμβεί μια επανεκτίμηση των διαστρεβλωμένων πεποιθήσεων και να ελέγξει την αξιοπιστία αυτών. Η διαδικασία του κριτικού στοχασμού κατά τον Mezirow έχει ευεργετικά αποτελέσματα όταν πραγματοποιείται στην ενήλικη ζωή και συνιστά χαρακτηριστικό γνώρισμα της ενήλικης μάθησης.
Τα στάδια της στοχαστικής επεξεργασίας ενός ζητήματος σύμφωνα με τον J. Mezirow είναι τα εξής:
1) Προσδιορισμός του προβλήματος.
2) Αυτοδιεύρυνση συναισθημάτων, τα οποία πηγάζουν από το πρόβλημα, π. χ. φόβος, θυμός, ενοχή, ντροπή.
3) Με την επαγωγική μέθοδο εξετάζονται οι προγενέστερες εμπειρίες, επιχειρήματα σχετικά με τις ιστορικές καταβολές και πραγματοποιείται αξιολόγηση και επαναπροσδιορισμός των παραδοχών, προσδοκιών και αξιών.
4) Συναίνεση στο να συνεχιστεί η μετασχηματίζουσα διαδικασία.
5) Διευρύνονται νέες επιλογές ρόλων, σχέσεων και ενεργειών.
6) Δημιουργείται ένα σχέδιο δράσης.
7) Αποκτώνται γνώσεις και δεξιότητες, οι οποίες είναι απαραίτητες για την εφαρμογή των νέων σχεδίων.
8) Πειραματική δοκιμή των νέων ρόλων.
9) Ανάπτυξη της συναισθηματικής νοημοσύνης μέσω της οικοδόμησης των ικανοτήτων και της αυτοπεποίθησης, που σχετίζονται με τους νέους ρόλους.
10) Ενσωμάτωση των ανωτέρω στην καθημερινή ζωή των συμμετεχόντων.
Μέσα από τα στάδια αυτά, κατά τον Mezirow, θα επιτευχθεί η μετασχηματιστική μάθηση, η οποία σύμφωνα με τον θεμελιωτή της θεωρίας περιλαμβάνει: «την επαναξιολόγηση των προηγούμενων υποθέσεων πάνω στις οποίες στηρίζονται οι δοξασίες μας και τη δράση που βασίζεται στη βαθιά γνώση που προέρχεται από τις μετασχηματισμένες αντιλήψεις μας ως αποτέλεσμα αυτής της επαναξιολόγησης. Τέτοιου είδους μάθηση μπορεί να συμβεί και στη λειτουργική και στην επικοινωνιακή περιοχή της μάθησης. Περιλαμβάνει τη διόρθωση στρεβλωμένων υποθέσεων – επιστημονικών, κοινωνικοπολιτισμικών, ή ψυχικών που αποκτήθηκαν μέσω προγενέστερης γνώσης».
H ομάδα συνιστά έναν πολύπλοκο ζωντανό οργανισμό, ο οποίος λειτουργεί και επιβιώνει χάρη σε μια δυναμική ισορροπία που αφορά τόσο στις σχέσεις ανταλλαγής με το περιβάλλον του, όσο και στην αλληλεξάρτηση των μελών που την απαρτίζουν. Η ομάδα, δηλαδή, ως ψυχολογική διεργασία λειτουργεί, όταν λειτουργεί η αλληλεπίδραση. Ωστόσο δεν αντιλαμβάνονται όλοι οι εκπαιδευόμενοι την ομάδα με τον ίδιο τρόπο, αφού ο καθένας διαθέτει τις προηγούμενες εμπειρίες του, τις ήδη διαμορφωμένες παραδοχές του, τους δικούς του προσωπικούς στόχους, τα νοήματα που δίνει ο ίδιος τόσο στην εκπαίδευσή του όσο και στην ομαδική διεργασία. Ειδικά στα πρώτα στάδια του σχηματισμού της, μια ομάδα φαίνεται τόσο ασαφής, που ορισμένα μέλη ενδεχομένως να αποτραβηχτούν ή να ενεργήσουν αμυντικά με αποτέλεσμα να υπάρχει αναποτελεσματική επικοινωνία. Ωστόσο θα πρέπει να έχουμε πάντοτε υπόψη μας ότι οι ρόλοι, οι οποίοι αναλαμβάνονται είτε από ένα άτομο είτε από μια υποομάδα αφορούν ομαδικές λειτουργίες και όχι τους τύπους ανθρώπων.
Εν κατακλείδι, οι στόχοι της μικροδιδασκαλίας προσανατολίζονται στο να φτάσουν οι εκπαιδευόμενοι σταδιακά στην προσωπική κατάκτηση της γνώσης αφενός, αφετέρου να αλληλεπιδράσουν τόσο με τον εκπαιδευτή όσο και μεταξύ τους.
Βιβλιογραφικές αναφορές
Βεργίδη Δ., Καραλή Αθ., Εισαγωγή στην Εκπαίδευση Ενηλίκων. Σχεδιασμός, Οργάνωση και Αξιολόγηση Προγραμμάτων, εκδ. Ε.Α.Π., Πάτρα 1999.
Γαλάνη Ν. Γ., (Επι)μόρφωση ενηλίκων: Μέθοδοι και παραδείγματα, εκδ. Παπαζήση, Αθήνα 1995.
Δαμανάκη Μ., «Η ελληνική ως μητρική και ως ξένη γλώσσα στα πλαίσια της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης», στο Αλφαβητισμός και διδασκαλία της μητρικής γλώσσας: Πανελλήνιο Συνέδριο: 1990, Διεθνές Έτος Αλφαβητισμού, εκδ. Γενικής Γραμματείας Λαϊκής Επιμόρφωσης, Αθήνα 1990, (65-81).
Κόκκου Αλ., Εισαγωγή στην Εκπαίδευση Ενηλίκων. Θεωρητικές προσεγγίσεις, τόμ. Α., εκδ. Ε. Α. Π., Πάτρα 2008.
Mezirow J., Transformative dimensions of adult learning, San Francisco, Jossey‐Bass.
Mezirow J., «How critical reflection triggers Transformative Learning», στο J. Mezirow & Associates. Fostering critical reflection in adulthood: a guide to transformative and emancipatory learning, :Jossey Bass, San Francisco, 1990, p 1-20.
Ρούσσου Π., Τσαούση Γ., Στατιστική εφαρμοσμένη στις κοινωνικές επιστήμες, εκδ. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2002.
Rogers Α., H εκπαίδευση ενηλίκων, μτφρ. Κ. Μ. Παπαδοπούλου & Μ. Τόμπρου, εκδ. Μεταίχμιο, Αθήνα 1999.
Παπασταμάτη Α., Εκπαίδευση ενηλίκων για ευπαθείς κοινωνικές ομάδες, εκδ. Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη 2006.
- J. Mezirow, Transformative dimensions of adult learning, San Francisco, Jossey‐Bass, p. 11. ↑
- Βλ. Αλ. Κόκκου, Εισαγωγή στην Εκπαίδευση Ενηλίκων. Θεωρητικές προσεγγίσεις, τόμ. Α., εκδ. Ε. Α. Π., Πάτρα 2008, σελ.79-80. ↑
- J. Mezirow, «How critical reflection triggers Transformative Learning», στο J. Mezirow & Associates. Fostering critical reflection in adulthood: a guide to transformative and emancipatory learning, :Jossey Bass, San Francisco, 1990, p 18. ↑
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΜΙΚΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ
Φιλόλογος, Ειδικής Αγωγής & Εκπαίδευσης
M.Ed. Ειδικής Αγωγής
Δείτε επίσης:ΜΙΚΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ: ΤΑ ΒΑΣΙΚΑ ΓΝΩΡΙΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΜΗ ΛΕΚΤΙΚΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ
