ΠΩΣ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΩ ΕΝΑΝ ΜΑΘΗΤΗ ΜΕ ΔΑΦ ΟΤΑΝ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΣΕ ΚΡΙΣΗ.
ΟΙ ΦΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΚΡΗΞΗΣ
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ
Συνεχίζουμε σε αυτό το άρθρο την ανάλυση των φάσεων μιας έκρηξης ενός μαθητή με ΔΑΦ. Εδώ μπορούμε να επισημάνουμε ότι αυτές οι τεχνικές μπορούν να χρησιμοποιηθούν και για άλλους μαθητές. Είναι όμως απαραίτητη η τροποποίηση και η διαφοροποίηση κάποιων βασικών στοιχείων, ώστε η παρέμβαση να έχει επιτυχία. Θα προτείναμε να γίνεται με επιφυλακτικότητα και καλό σχεδιασμό.
3. ΕΚΡΗΞΗ:
Μπορεί να γίνει απότομα ή σταδιακά ανάλογα τον μαθητή και τη διάθεσή του. Στόχος σας σε αυτή τη φάση είναι να βγείτε τόσο εσείς όσο και ο μαθητής αλώβητοι και με τις λιγότερες επιπτώσεις από αυτή την κατάσταση. Για να το πετύχετε αυτό πρέπει:
• Αδειάστε το περιβάλλον. Μετακινήστε οτιδήποτε θα μπορούσε να πεταχτεί ή να χρησιμοποιηθεί εναντίον των ατόμων που βρίσκονται γύρω από τον μαθητή και προσπαθήστε να κάνετε όσο μπορείτε τον περιβάλλοντα χώρο ασφαλή.
• Ζητήστε βοήθεια. Σχεδιάστε από πριν ποιος και πως θα μπορούσε να σας βοηθήσει σε μια περίπτωση έκρηξης, πώς θα μπορούσατε να τον καλέσετε και που θα μπορούσατε να οδηγήσετε τον μαθητή ώστε να περάσει ή κρίση.
• Μικρή ανταπόκριση στις αντιδράσεις του παιδιού. Στην φάση της έκρηξης το να μην αλληλεπιδράσεις με τον μαθητή ίσως είναι η καλύτερη τεχνική. Χρειάζεται χώρο και χρόνο να εκτονώσει την έντασή του. Οι δικές μας προσπάθειες να τον ηρεμήσουμε και οι αντιδράσεις μας μπορούν να έχουν τα αντίθετα αποτελέσματα. Μείνετε ψύχραιμοι, χωρίς εκφράσεις στο πρόσωπο και μιλήστε, αν χρειαστεί, με χαμηλή και ήρεμη φωνή.
• Σωματική παρέμβαση (υπό την μορφή συγκράτησης και μόνο) πρέπει να είναι η τελευταία σας επιλογή και μόνο αν έχετε ζυγίσει τα πράγματα και πιστεύετε ότι θα έχει αποτέλεσμα. Πολλές φορές η σωματική παρέμβαση προκαλεί ακόμα πιο έντονη αντίδραση και αντίσταση του μαθητή. Είναι κάτι που πρέπει να συζητηθεί με τους γονείς και να ενημερωθούν για την ποσότητα και την ποιότητα της σωματικής παρέμβασής σας στο παιδί τους.
4. ΦΑΣΗ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ:
Μετά την έκρηξη δεν είναι σίγουρο ότι το παιδί θα επανέλθει στην προηγούμενη κατάσταση. Θα χρειαστεί και εκεί καθοδήγηση και ενίσχυση.
• Δώστε χρόνο και χώρο τόσο για να ανασυγκροτηθείτε εσείς όσο και να ηρεμήσει ο μαθητής. Δεν είναι αυτή η φάση του αναστοχασμού και της «επίπληξης».
• Επαναφέρεται τα πράγματα σε φυσιολογική ροή. Και ο ίδιος ο μαθητής αισθάνεται την ένταση αλλά και ότι τα πράγματα ξέφυγαν από τον έλεγχο. Μερικοί αγχώνονται και ανησυχούν για το τι ζημιά έχουν προκαλέσει. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να επαναφέρεται τόσο τον προγραμματισμό όσο και την προβλεψιμότητα της κατάστασης. Καλή τεχνική είναι να βρείτε μια δραστηριότητα που ο μαθητής μπορεί να κάνει και εσείς μπορείτε να τον ανταμείψετε.
• Επαναφέρεται την αρχική σας απαίτηση. Σε καμία περίπτωση δεν θέλουμε να μείνει ο μαθητής με την εντύπωση ότι με την έκρηξή του κατάφερε να αποφύγει αυτό το οποίο δημιούργησε την ένταση. Έτσι, ο εκπαιδευτικός πρέπει να είναι αρκετά διπλωματικός και διαλλακτικός ώστε να βρει έναν νέο αποδεκτό τρόπο από τον μαθητή να ξανα εισάγει το αίτημά του.
ΜΠΟΡΕΙΤΕ:
→ να περιμένετε μέχρι ο μαθητής να είναι εντελώς ήρεμος,
→ να μειώσετε κάπως την απαίτηση σας και να συμβιβαστείτε με κάτι λιγότερο,
→ κάντε το πιο εύκολο για τον μαθητή (χωρίς να του το δηλώσετε βέβαια) αυξάνοντας την ανταμοιβή ή δίνοντας μετά από την ολοκλήρωση της απαίτησης σας μια πιο ευχάριστη δραστηριότητα.
• Συζητήστε το περιστατικό με τον μαθητή. Χρειάζεται αρκετή διακριτικότητα αφού κάποιοι μαθητές μπορεί να ξαναβιώσουν τα συναισθήματα του περιστατικού. Ο απολογισμός μπορεί να δώσει πληροφορίες που θα είναι χρήσιμες για εσάς την επόμενη φορά. Σκοπός είναι να αυξηθεί η αυτογνωσία του μαθητή και να ενημερωθεί για τον αντίκτυπο της πράξης του και για τα συναισθήματα των άλλων.
→ Αποφύγετε τις κατηγορίες και μην ζητάτε εγγυήσεις και υποσχέσεις για τις μελλοντικές πράξεις του μαθητή.
→ Εστιάστε στα γεγονότα από την πλευρά του μαθητή. Πώς τα βίωσε και τι κατάλαβε από αυτό που έγινε.
→ Αναφέρετε στον μαθητή κάτι που έκανε σωστά και κάτι που έκανε λάθος
→ Προτείνετε του κάτι μικρό που θα μπορούσε να κάνει διαφορετικά.
• Φροντίστε τον εαυτό σας. Αυτό το τελευταίο είναι απαραίτητο αλλά αρκετοί εκπαιδευτικοί το αναβάλλουν. Η ένταση και η προσπάθειά σας ήταν αρκετά εξουθενωτικές. Πολλές αρνητικές σκέψεις για τις ικανότητες και για τον εαυτό σας μπορούν να ξεκινήσουν από τέτοια περιστατικά. Συζητήστε με κάποιον που εμπιστεύεστε το περιστατικό αναλύοντας τι κάνατε, τι αντίδραση πήρατε από τον μαθητή, τι θα μπορούσατε να διορθώσετε και μην ξεχνάτε να μιλήσετε για τα συναισθήματα που σας προκάλεσε το γεγονός και να δεχτείτε υποστήριξη για αυτά.
Γίνεται λοιπόν αντιληπτό πόσο δύσκολο είναι ένας εκπαιδευτικός να αντιμετωπίσει με επιτυχία και να έχει θετικά αποτελέσματα από την έκρηξη ενός μαθητή με ΔΑΦ. Τα πράγματα χειροτερεύουν αν λάβει κανείς υπόψιν ότι ένα σχολείο είναι πολυπαραγοντικό. Πάντα μπορεί να βρεθεί κάποιος μέσα σε αυτό το πλαίσιο που θα παρέμβει εκείνη την κρίσιμη στιγμή με καλές προθέσεις ή για να προσφέρει βοήθεια και εν τέλει τα πράγματα να χειροτερέψουν ακόμα περισσότερο για τον εκπαιδευτικό αλλά και για τον μαθητή. Στο τελευταίο μας άρθρο θα μιλήσουμε πάνω σε συγκεκριμένο παράδειγμα.
Βιβλιογραφία:
“Challenging behaviour and autism: making sense – making progress: a guide to preventing and managing challenging behaviour for parents and teachers” Whitaker, P., Joy, H., Harley, J., & Edwards, D. National Autistic Society, 2001.
Διαβάστε το προηγούμενο άρθρο: ΟΙ ΦΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΚΡΗΞΗΣ ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ
Κατερίνα Μούρμουρα
M.Ed Ειδικής Αγωγής