«ΝΟΗΤΙΚΗ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΗ: Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ»
ΟΡΙΣΜΟΣ
Πολλές προσπάθειες έχουν γίνει ώστε να οριστεί η νοητική καθυστέρηση. Σύμφωνα με την τελευταία έκδοση του DSM-V (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders,) η διανοητική αναπτυξιακή διαταραχή καθορίζεται ως η εμφάνιση «τρέχοντος διανοητικού ελλείμματος απαραίτητα συνοδευόμενου από έλλειμμα στην προσαρμοστική λειτουργία με αρχική εκδήλωση κατά την περίοδο ανάπτυξης του ατόμου».
ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΕΙΝΑΙ:
• ΤΟ ΕΛΛΕΙΜΜΑ ΣΤΙΣ ΓΕΝΙΚΕΣ ΔΙΑΝΟΗΤΙΚΕΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ (ΓΔΙ):
√ συλλογισμός,
√ επίλυση προβλημάτων,
√ προγραμματισμός,
√ αφηρημένη σκέψη,
√ κρίση,
√ ακαδημαϊκή μάθηση και εμπειρική μάθηση.
• Η ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΣΤΙΣ ΓΔΙ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ:
√ επικοινωνία,
√ κοινωνική συμμετοχή,
√ λειτουργικότητα στο σχολείο ή στην εργασία,
√ προσωπική ανεξαρτησία στο σπίτι ή στο κοινωνικό πλαίσιο,
σε σύγκριση με την ηλικία και την κοινωνική ομάδα του ατόμου (DSMV).
ΝΟΗΤΙΚΗ ΥΣΤΕΡΗΣΗ: ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΑΔΙΑ ΕΞΕΛΙΞΗΣ
Πολλά είναι τα γεγονότα που συνέβαλαν στην αλλαγή της εκπαίδευσης αλλά και της στάσης των ανθρώπων απέναντι στα παιδιά με νοητική καθυστέρηση. Πρώτα απ’ όλα, το 1799 ο Jean Marc Gaspard Itard με τον Victor, δημοσίευσαν μία ανάλυση του έργου του Jean Marc Gaspard Itard, το οποίο είχε τίτλο «το αγόρι της Αβεϊρόν». Ο Itard θεωρήθηκε ως πατέρας της ειδικής αγωγής καθώς, απέδειξε ότι η μάθηση επιτυγχάνεται μέσω εντατικής και συστηματικής θεραπείας.
• Το 1848 στην Πενσυλβανία ιδρύθηκε το Σχολείο Κατάρτισης με τη βοήθεια του Edouard Seguin. Αυτό το σχολείο ήταν το πρώτο σχολείο για άτομα με νοητική καθυστέρηση στις Ηνωμένες Πολιτείες. Στη συνέχεια, το 1850 ο Samuel Gridley Howe στις Ηνωμένες Πολιτείες ίδρυσε το πρώτο σχολείο-οικοτροφείο για ιδιώτες και νέους με νοητικά ελλείμματα. Στην Πρόβιντενς το 1896 λειτούργησε η πρώτη τάξη δημόσιου σχολείου για παιδιά με νοητική καθυστέρηση. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να ξεκινήσει το κίνημα της τάξης ειδικής αγωγής (Heward, 2011, σελ. 105).
• Το 1905, άκρως σημαντικό ιστορικό γεγονός αποτέλεσε η κατασκευή τεστ από τους Alferd Binet και Theodore Simon στη Γαλλία, το οποίο στόχο είχε να εντοπίζει τους μαθητές που φοιτούν σε τάξη γενικής αγωγής αλλά δεν επωφελούνται από αυτήν, καθώς χρήζουν ειδικής αγωγής. Μετά από έντεκα χρόνια (1916), στο πανεπιστήμιο του Stanford στις Ηνωμένες Πολιτείες, o Lewis Terman κατασκεύασε την Κλίμακα Νοημοσύνης Stanford-Binet, η οποία έλεγχε τον Δείκτη Νοημοσύνης και χρησιμοποιήθηκε για τον εντοπισμό παιδιών με χαμηλό ΔΝ.
• Το 1935, δημιουργήθηκε και δημοσιεύτηκε από τον Edgar Doll η Κλίμακα Κοινωνικής Ωριμότητας Vineland, η οποία μετρούσε την προσαρμοστική συμπεριφορά και συνέβαλε στον καθορισμό της νοητικής καθυστέρησης. Σταθμός στην ιστορία της νοητικής καθυστέρησης, ήταν το 1950 όπου ιδρύθηκε η Εθνική Εταιρία για Καθυστερημένα Παιδιά, η οποία παραμένει έως σήμερα ένας σημαντικός σύλλογος προάσπισης ατόμων με νοητική καθυστέρηση. Οκτώ χρόνια μετά, η Νομοθετική Πράξη Εθνικής Εκπαιδευτικής Άμυνας είχε στοχεύσει στην κατάρτιση εκπαιδευτικών για τα παιδιά με νοητική καθυστέρηση και γι’ αυτόν τον λόγο, παρείχε μεγάλο χρηματικό ποσό για την εκπαίδευση επαγγελματιών, έτσι ώστε να μπορέσουν να βοηθήσουν τα άτομα με νοητική καθυστέρηση να γίνουν πιο λειτουργικά (Heward, 2011, σελ. 105).
• Το πρώτο εγχειρίδιο για τον ορισμό και για την ταξινόμηση της νοητικής καθυστέρησης δημοσιεύτηκε το 1959 από την Αμερικανική Εταιρεία και ο ΔΝ είχε ως μέσο όρο το 85. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα, να εντοπιστεί μεγάλος αριθμός μαθητών με οριακή νοημοσύνη και να καταταγούν σε τάξεις ειδικής αγωγής. Το 1961 ο John F. Kennedy ίδρυσε την πρώτη Προεδρική Επιτροπή για την Νοητική Υστέρηση, όπου ορίστηκαν πολιτικά δικαιώματα και σημαντικά στοιχεία για την εκπαίδευση και την πρόληψη ατόμων με νοητική καθυστέρηση.
• Το 1969 εισήχθη ο όρος «ομαλοποίηση» από την δημοσίευση ενός κειμένου του Bengt Nirje και αυτό αποτέλεσε κίνητρο για τον Wolf Wolfensberger να υπερασπιστεί την «ομαλοποίηση» στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αυτός ο όρος είχε ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη και παροχή ποικίλων παροχών στα άτομα με νοητική καθυστέρηση, όπως εκπαιδευτικές, επαγγελματικές παροχές, υπηρεσίες στέγασης, κ.α.
• Το 1973 εξαλείφθηκε η κατηγορία της οριακής καθυστέρησης, καθώς η Αμερικανική Εταιρεία της Νοητικής Υστέρησης δημοσίευσε έναν αναθεωρημένο ορισμό όπου στο τεστ νοημοσύνης η βαθμολογία έπρεπε να είναι χαμηλότερη κατά δύο τυπικές αποκλίσεις από τον μέσο όρο, δηλαδή 70 μονάδες ή και λιγότερο, και έπρεπε να συνυπάρχουν ελλείμματα στην προσαρμοστική συμπεριφορά (Heward, 2011, σελ. 105).
• Ακόμα, το 1992 η Αμερικανική Εταιρεία της Νοητικής Υστέρησης δημιούργησε ένα διφορούμενο ορισμό και σύστημα ταξινόμησης για την νοητική καθυστέρηση, το «Σύστημα ‘92» τον οποίο μερικοί τον υποστήριζαν και μερικοί δεν τον χρησιμοποίησαν ποτέ. Αυτό το σύστημα βασιζόταν στην εντατικότητα της υποστήριξης.
• Μετά από δέκα χρόνια (2002) ο ορισμός αυτός αναθεωρήθηκε («Σύστημα 2002»). Οι αλλαγές που έγιναν είναι ότι το νέο σύστημα επαναφέρει τον ΔΝ που πρέπει να είναι χαμηλότερος του μέσου όρου περίπου δύο τυπικές αποκλείσεις και συνυπολογίζει την κοινωνική συμμετοχή και τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις ως πέμπτη διάσταση της λειτουργικότητας.
• Τέλος, το 2007 η Αμερικανική Εταιρεία της Νοητικής Υστέρησης μετονομάστηκε σε Αμερικανική Εταιρεία Νοητικής και Αναπτυξιακής Καθυστέρησης, αντικαθιστώντας τον όρο νοητική υστέρηση με τον όρο νοητική καθυστέρηση (Heward, 2011, σελ. 105).
Βιβλιογραφία:
Heward, W. L. (2011). Παιδιά με ειδικές ανάγκες: Μια εισαγωγή στην ειδική εκπαίδευση. Αθήνα: Τόπος.
http://www.dsm5.org/ProposedRevision/Pages/proposedrevision.aspx?rid=384 (ορισμός DSMV)
Λογοθεραπεύτρια