ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΙΛΗΠΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
Τόσο η διαπολιτισμική όσο και η συμπεριληπτική εκπαίδευση, επέχουν κεντρική θέση σε όλο και περισσότερα εκπαιδευτικά συστήματα, με απώτερο σκοπό την θεμελίωση του δικαιώματος πρόσβασης όλων των παιδιών στην εκπαίδευση και την ολική συμπερίληψη τους τόσο στο σχολικό περιβάλλον, όσο και στην κοινωνία γενικότερα (Στασινός, 2013).
Οι δύο αυτές μορφές εκπαίδευσης, παρουσιάζουν σημαντικές ομοιότητες όσον αφορά τους στόχους, την φιλοσοφία και τις πρακτικές τους. Υπό το πρίσμα των στόχων, η συμπεριληπτική εκπαίδευση αποτελεί μια συνεχή και διαρκή διαδικασία αλλαγής των δομών και των προσεγγίσεων που εφαρμόζονται στην εκπαίδευση. Στοχεύει στην ενίσχυση της συμμετοχής όλων των παιδιών στο σχολικό πλαίσιο, καθώς και στην μείωση του αποκλεισμού τους από τα αναλυτικά προγράμματα, τις κουλτούρες και τις κοινωνίες των σχολείων (Χατζησωτηρίου & Ξενοφώντος, 2014). Στόχος της δηλαδή, είναι η παροχή ίσων ευκαιριών σε όλα τα παιδιά, ανεξαρτήτως της κοινωνικής ομάδας στην οποία ανήκουν.
Η διαπολιτισμική εκπαίδευση από την άλλη, αποτελεί μια δυναμική διαδικασία αλλαγής των αναλυτικών προγραμμάτων, των γλωσσών, της σχολικής ζωής κ.τ.λ., η οποία στοχεύει στην αλλαγή του μαθησιακού περιβάλλοντος, καθώς και ορισμένων άλλων διαστάσεων της εκπαίδευσης (κατάρτιση των εκπαιδευτικών κ.τ.λ), με σκοπό οι διάφοροι πολιτισμοί εντός του σχολικού πλαισίου να μπορούν να δρουν υπό το πρίσμα ίσων ευκαιριών και να αλληλεπιδρούν μεταξύ τους υπό συνθήκες ίσης αντιμετώπισης και μεταχείρισης (Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, 2022).
Επίσης, οι δύο αυτές έννοιες παρουσιάζουν άλλη μία ομοιότητα που αφορά την κοινή φιλοσοφία τους, καθώς και οι δύο απέχουν σημαντικά από την έννοια της ένταξης και της αφομοίωσης. Δεν εμπίπτουν στο αφομοιωτικό μοντέλο, αντίθετα στηρίζουν την πραγμάτωση μιας σειράς δομικών αλλαγών στο σχολικό πλαίσιο, μέσω των οποίων θα μπορεί αυτό να αναδιαρθρωθεί, προκειμένου να αντιμετωπιστούν όλα τα εμπόδια και να ενισχυθεί η συμμετοχή των παιδιών στη μάθηση. Υποστηρίζουν δηλαδή την ανάγκη μετακίνησης προς ένα κοινωνικό μοντέλο, με το οποίο δύναται να εξηγηθούν όλες οι εκπαιδευτικές δυσκολίες (Αγγελίδης & Χατζησωτηρίου, 2013).
Πέραν ωστόσο των ομοιοτήτων, οι δύο αυτές έννοιες παρουσιάζουν και ορισμένες διαφορές μεταξύ τους, όπως το γεγονός ότι η συμπεριληπτική εκπαίδευση επιδιώκει την μείωση των εμποδίων στη εκπαίδευση, ενώ η διαπολιτισμική εκπαίδευση εστιάζει περισσότερο στην προσπάθεια της ενάντια στις αφομοιωτικές τάσεις των κρατών απέναντι στην μειονότητα, διαμέσου των διαφορετικών πολιτισμών που συνυπάρχουν στην εκπαίδευση (Αγγελίδης & Χατζησωτηρίου, 2013).
Συνολικά, μπορούμε να υποστηρίξουμε πως οι δύο αυτές έννοιες παρουσιάζουν πολλαπλά νοήματα εκ των οποίων αρκετά είναι αλληλένδετα. Πιο συγκεκριμένα, η συμπεριληπτική εκπαίδευση έχει συνδεθεί με την δημιουργία μιας εκπαίδευσης για όλους. Κατά αυτόν τον τρόπο, η διαπολιτισμική εκπαίδευση μπορεί να συνδεθεί με τις προσπάθειες συμπερίληψης των παιδιών που περιθωριοποιούνται εξαιτίας της γλώσσας και της εθνικότητας τους. Βέβαια πρέπει να τονιστεί, πως η συμπεριληπτική εκπαίδευση συνδέεται περισσότερο με την αναδιάρθρωση των σχολείων όπως ειπώθηκε και παραπάνω (Αγγελίδης & Χατζησωτηρίου, 2013).
Συνοψίζοντας, κατανοούμε πως παρόλο που αυτές οι δύο έννοιες πολλές φορές προωθούνται ως ξεχωριστές, η διαπολιτισμική εκπαίδευση θα μπορούσε να εμπίπτει στην εμβέλεια της συμπεριληπτικής, καθώς αποτελεί ένα καλό μοντέλο πρακτικής της συμπερίληψης, το οποίο διακατέχεται από την ίδια φιλοσοφία όσον αφορά τα θέματα πολιτικών και πρακτικών, επικεντρώνοντας στην διαφορετικότητα που αφορά την εθνικότητα και την γλώσσα (Αγγελίδης & Χατζησωτηρίου, 2013. Ευαγγέλου & Μούλα, 2016).
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
Αγγελίδης, Π., & Χατζησωτηρίου, Χ. (2013). Διαπολιτισμικός Διάλογος στην Εκπαίδευση: Θεωρητικές Προσεγγίσεις, Πολιτικές Πεποιθήσεις και Παιδαγωγικές Πρακτικές. Διάδραση.
Ευαγγέλου, Ο., & Μουλά, Ε. (2016). Συγκριτική θεώρηση της διαπολιτισμικής και της
συμπεριληπτικής εκπαίδευσης. Έρκυνα, Επιθεώρηση Εκπαιδευτικών– Επιστημονικών
Θεμάτων, 10, 155-165.
Πανεπιστήμιο Λευκωσίας. (2022, Απρίλιος, 14). Συγκριτική θεώρηση Συμπεριληπτικής και Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης. [παρουσίαση]. https://courses.unic.ac.cy/pluginfile.php/2487406/mod_resource/content/0/%CE%95%CE%B2%CE%B4%CE%BF%CE%BC%CE%AC%CE%B4%CE%B1%2011.pdf
Στασινός, Δ. (2013). Η ειδική εκπαίδευση 2020. Για μια συμπεριληπτική ή ολική εκπαίδευση στο νέο- ψηφιακό σχολείο με ψηφιακούς πρωταθλητές. Παπαζήση.
Χατζησωτηρίου, Χ., & Ξενοφώντος, Κ. (2014). Διαπολιτισμική Εκπαίδευση: Προκλήσεις, παιδαγωγικές θεωρήσεις και εισηγήσεις. Σαΐτα.
Κακκαλή Κυριακή,
Εργοθεραπεύτρια, M.Ed. Ειδικής Αγωγής
ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:ΠΟΛΥΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ Η ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΤΗΤΑ: ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ