ΔΥΣΛΕΞΙΑ: ΔΙΑΤΥΠΩΣΗ ΟΡΙΣΜΩΝ

Η δυσλεξία αποτελεί μια ειδική μαθησιακή δυσκολία, αναφερόμενη στις σοβαρές και επίμονες δυσκολίες που παρουσιάζει το παιδί στην πρόσκτηση βασικών γλωσσικών δεξιοτήτων όπως είναι η ανάγνωση, η γραφή, η ορθογραφημένη γραφή και η αριθμητική ή ο μαθηματικός υπολογισμός ( Στασινός, 2020).

Κεντρικό στοιχείο της έννοιας της δυσλεξίας αποτελεί η έννοια του ‘απρόσμενου’ των δυσκολιών που παρουσιάζει το παιδί, οι οποίες δεν δύναται να αποδοθούν καθαρά σε ανεπάρκειες του εκπαιδευτικού συστήματος, ούτε σε αισθητηριακές δυσλειτουργίες του παιδιού (ακοής κ.τ.λ). Επίσης, η έννοια του ‘απρόσμενου’ αναφέρεται στην αναντιστοιχία που παρουσιάζεται στο νοητικό επίπεδο του παιδιού σε σχέση με την επίδοση του στα διάφορα γλωσσικά μαθήματα (Στασινός, 2020).

Κατά καιρούς έχει διατυπωθεί μια πληθώρα ορισμών σχετικά με την δυσλεξία. Οι πρώτες προσπάθειες μάλιστα, βασίζονταν στο κριτήριο του αποκλεισμού. Αυτό σημαίνει πως οι ορισμοί αυτοί παρουσιάζουν περισσότερο αρνητικό πρόσημο, περιγράφοντας ‘τι δεν είναι’ και όχι ‘τι είναι στην ουσία’. Όπως άλλωστε είναι προφανές, πάντα είναι πιο εύκολο να περιγράψει κανείς μια κατάσταση από την αρνητική της σκοπιά, παρά από την θετική της, καθώς αυτή χρειάζεται διεξοδική περιγραφή και ανάλυση των χαρακτηριστικών και των γνωρισμάτων της. Τα περισσότερα εγχειρήματα των μελετητών σχετικά με τον ορισμό και την διάγνωση της δυσλεξίας, γίνονται μέχρι και σήμερα με βάση την αρχή του αποκλεισμού (Στασινός, 2020).

Οι ορισμοί που βασίζονται στο κριτήριο του αποκλεισμού, έχουν δεχτεί ανά τα έτη αυστηρή κριτική, λόγω του γεγονότος ότι αρχικά αναφέρονταν σε ελλείμματα στην ευχέρεια των παιδιών όσον αφορά τον χειρισμό του γραπτού λόγου, ενώ στη συνέχεια έδιναν έμφαση στα φωνολογικά ελλείμματα, τα οποία οι μελετητές θεωρούσαν πως μπορούν να αποτελέσουν τη βάση της δυσλεξίας. Στη συνέχεια βέβαια διατυπώθηκαν και περιγραφικοί ορισμοί, οι οποίοι έδιναν έμφαση περισσότερο στην χαρτογράφηση των γνωρισμάτων και των χαρακτηριστικών της δυσλεξίας, καθώς και στη σκοπιμότητα των θεραπευτικών της προσεγγίσεων (Στασινός, 2020).

Ένας ορισμός αποκλεισμού που τείνει να είναι καθολικά αποδεκτός σήμερα, είναι εκείνος της Βρετανικής Εταιρείας Δυσλεξίας σύμφωνα με τον οποίο «η δυσλεξία είναι φανερή, όταν η ακριβής και ευχερής ανάγνωση ή και η ορθογραφημένη γραφή αναπτύσσονται με μεγάλη ατέλεια ή με μεγάλη δυσκολία. Εντοπίζεται στην εκμάθηση των βασικών δεξιοτήτων ανάγνωσης σε επίπεδο λέξεων και συνεπάγεται πως το πρόβλημα είναι σοβαρό και επίμονο ανεξάρτητα από κατάλληλα μαθησιακές εμπειρίες» (Στασινός, 2020).

Η άποψη αυτή τείνει να είναι αποδεκτή όπως ειπώθηκε και παραπάνω, καθώς παρουσιάζει χρηστικό χαρακτήρα στο βαθμό στον οποίο αποκαλύπτει με περιγραφικό και καταφατικό τρόπο, τη γλωσσική συμπεριφορά των παιδιών με παρόμοιες δυσκολίες και συνεισφέρει στον σχεδιασμό και στην εφαρμογή αποτελεσματικών στρατηγικών στο σχολείο (Στασινός, 2020).

Συνολικά, οι ορισμοί που έχουν διαμορφωθεί τα τελευταία χρόνια έχουν υιοθετήσει αιτιοκρατικά κριτήρια όπως αυτό του αποκλεισμού και υποδηλώνουν τον σύνθετο και πολύπλοκο χαρακτήρα της δυσλεξίας, καθώς και την πιθανή συνύπαρξη της με άλλες διαταραχές (συννοσηρότητα), την ανάγκη μίας κατάλληλης παρέμβασης κ.τ.λ. Ωστόσο, τα αποτελέσματα δεν μπορούν να προβλεφθούν με ακρίβεια, καθώς έρχονται σε συνάρτηση με διάφορους παράγοντες όπως είναι η μορφή της δυσλεξίας, ο βαθμός σοβαρότητας της δυσκολίας του παιδιού, ο χρόνος διάγνωσης κ.τ.λ (Στασινός, 2020).

Το αρνητικό στοιχείο στο σύνολο των ορισμών αυτών, αποτελεί το γεγονός πως προϋποθέτουν τη σταθερή και επαναλαμβανόμενη αποτυχία του παιδιού στην αναγνώριση και στην ανάγνωση λέξεων, το οποίο σηματοδοτεί την καθυστέρηση στην αναγνώριση της δυσκολίας του παιδιού και ταυτόχρονα υποδηλώνει την ανάγκη κατάλληλης παρέμβασης, προκειμένου να μπορέσει το παιδί να κατακτήσει τις αναγνωστικές δεξιότητες. Γι’ αυτό και τα τελευταία χρόνια, έχουν ενταθεί οι προσπάθειες για πρώιμη διάγνωση του παιδιού από την προσχολική ηλικία με την καταγραφή ενδείξεων δυσλεκτικών χαρακτηριστικών των παιδιών, που πιθανολογείται να εκδηλωθούν στη μετέπειτα σχολική τους πορεία (Στασινός, 2020).

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Στασινός, Δ. (2020). Η Ειδική Συμπεριληπτική Εκπαίδευση 2027. Η ελκυστική εκδίπλωσή της στο Νέο-ψηφιακό Σχολείο με Ψηφιακούς πρωταθλητές. Παπαζήση.

Στασινός, Δ. (2020). Ψυχοπαθολογία του Λόγου και της Γλώσσας. Δυσλεξία, Πολυγλωσσία, Λογοθεραπεία & Συμπερίληψη. Gutenberg.

Κακκαλή Κυριακή,

Εργοθεραπεύτρια, M.Ed. Ειδικής Αγωγής

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:ΔΕΠ-Υ & ΔΥΣΛΕΞΙΑ: ΣΥΝΝΟΣΗΡΟΤΗΤΑ