ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΑ ΟΡΟΣΗΜΑ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΓΡΑΦΗΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΗΛΙΚΙΑ ΤΩΝ 6 ΕΤΩΝ
Στο προηγούμενο άρθρο αναφερθήκαμε στα αναπτυξιακά στάδια ανάγνωσης και γραφής σε παιδιά ηλικίας έως 6 ετών. Στο παρόν άρθρο πρόκειται να επισημανθούν τα αναπτυξιακά στάδια της ανάγνωσης και της γραφής σε παιδιά ηλικίας από 7 έως 19+ ετών.
Απευθύνεται σε:
Γονείς, λογοθεραπευτές, δασκάλους και ειδικούς παιδαγωγούς.
Τυπική ανάπτυξη της ανάγνωσης και της γραφής από την ηλικία των 7 μέχρι την ηλικία των 19+ ετών
7 ετών
Ανάγνωση
• Μέτρημα φωνημάτων που ανήκουν σε μία λέξη.
• Χρήση φωνητικών στρατηγικών και ορθογραφικής επεξεργασίας (ήδη υπάρχουσα γνώση συνηθισμένων και καταγεγραμμένων οπτικά λέξεων προς ορθογραφία), με σκοπό την ανάγνωση νέων λέξεων.
• Επανάληψη ανάγνωσης και αυτοδιόρθωση, όπως απαιτείται.
• Χρήση συναφών ενδείξεων για την κατανόηση (π.χ., εικόνες, τίτλοι, επικεφαλίδες, κ.λ.π.).
• Απάντηση ερωτήσεων από τον εντοπισμό πληροφοριών σε γραπτό λόγο.
• Καλή κατανόηση των βασικών στοιχείων μίας ιστορίας.
• Επανάληψη ιστορίας.
• Αυθόρμητη ανάγνωση.
Γραφή
• Μείωση φωνολογικών ορθογραφικών λαθών και προοδευτική αύξηση της ορθής γραφής των λέξεων (ορθογραφία). Πιο συχνή εμφάνιση των κανόνων ορθογραφίας.
• Σωστή χρήση μικρών και κεφαλαίων γραμμάτων, κενών ανάμεσα στις λέξεις και βασικών σημείων στίξης.
• Ευανάγνωστη γραφή.
• Γραφή απλών μυθιστορημάτων και πεζού λόγου, βασιζόμενο σε ένα μοντέλο, χρησιμοποιώντας ποικιλία τύπων προτάσεων.
• Οργανωμένη γραφή με αρχή, μέση και τέλος.
• Οι εξοικειωμένες λέξεις έχουν σωστή ορθογραφία.
• Οι μορφολογικές δομές στο σύστημα ορθογραφίας είναι καλύτερα ενσωματωμένες.
8 ετών
Ανάγνωση
• Αφομοίωση βασικών φωνητικών συνηθειών.
• Κατάτμηση και διαγραφή συμφωνικών συμπλεγμάτων.
• Σύνθεση φωνημάτων με σκοπό την δημιουργία νέων λέξεων.
• Χρήση λέξεων αναλυτικής ικανότητας, κατά την ανάγνωση.
• Χρήση του περιεχομένου της γλώσσας και των γνώσεων, για το σχηματισμό ενισχύσεων στην κατανόηση.
• Πρόβλεψη της συνέχειας σε μία ιστορία.
• Χρήση αναγνωστικών υλικών με σκοπό την εκμάθηση νέων θεμάτων.
• Ανάγνωση βιβλίων καλού επιπέδου ροής.
Γραφή
• Χρήση, κατά κύριο λόγο, συμβατής ορθογραφίας καθώς και λεξικό, το οποίο χρησιμοποιείται για την απόκτηση νέων λέξεων ή ορθής ορθογραφίας.
• Σωστή χρήση φωνηέντων.
• Σπανιότερη μεταφορά γραμμάτων σε λέξεις που δεν χρησιμοποιούνται σωστά.
• Γραφή ιστοριών, γραμμάτων και απλών επεξηγηματικών εκθέσεων.
• Αύξηση προτάσεων κατά μήκος αφού περιλαμβάνονται από πιο σύνθετες μορφές.
9 ετών
Ανάγνωση
• Η αποκρυπτογράφηση δεξιοτήτων είναι πλήρως αυτοματοποιημένη, επιτρέποντας άπταιστη ανάγνωση.
• Ανάγνωση από το παιδί για αναψυχή και μάθηση.
• Ανάγνωση και κατανόηση μεγάλης ποικιλίας τύπων λογοτεχνίας (π.χ., μυθοπλασίες, πεζό λόγο, ιστορικό μυθιστόρημα, ποίηση).
• Ακολουθία γραπτών οδηγιών.
• Λήψη σύντομων σημειώσεων και χρήση υλικών αναφοράς.
• Εξαγωγή συμπερασμάτων μέσα από κείμενο.
• Περιφραστικό περιεχόμενο κειμένου.
Γραφή
• Αναγνώριση λαθών, Σωστός συλλαβισμός άγνωστων λέξεων χρησιμοποιώντας ορθογραφική γνώση.
• Κατανόηση των κανόνων της ορθογραφίας.
• Χρήση αφηγηματικής και επεξηγηματικής γραφής.
• Οργάνωση γραφής, χρησιμοποιώντας αρχή, μέση και τέλος για την μεταφορά μίας κεντρικής ιδέας.
• Επεξεργασμένη ορθογραφία από γραμματικής, στίξης και ορθογραφημένης πτυχής.
10 ετών
Ανάγνωση
• Ανάγνωση ποικιλίας λογοτεχνικών κειμένων.
• Περιγραφή του χαρακτήρα και του σχεδιασμού της ανάπτυξης κειμένου.
• Περιγραφή χαρακτηριστικών της ποίησης.
• Κατανόηση μεγάλων και πολύπλοκων κειμένων.
Γραφή
• Γραφή για διάφορους σκοπούς χρησιμοποιώντας μία ποικιλία δομημένων προτάσεων.
• Αποτελεσματική και σωστή χρήση λεξιλογίου.
• Αναθεώρηση και ανασύνταξη γραφής.
11-18 ετών
Ανάγνωση
• Ανάγνωση που περιλαμβάνει μάθηση και ψυχαγωγία.
• Πιο ώριμη και κριτική ανάγνωση.
• Εφαρμογή δεξιοτήτων ανάγνωσης με σκοπό την απόκτηση νέων γνώσεων και συγκεκριμένων πληροφοριών.
Γραφή
• Γραφή μεγαλύτερων και γλωσσικά πολυπλοκότερων προτάσεων σε σχέση με τις ομιλούμενες.
• Χρήση επεξηγηματικής γραφής με σκοπό την παροχή εξηγήσεων και περιγραφών.
19+ ετών
Ανάγνωση
• Ανάγνωση αποσπασμάτων που αφορούν σε έρευνες και κριτική ανάλυση.
• Ενσωμάτωση νέων ιδεών σε μία υπάρχουσα βάση γνώσεων.
Γραφή
• Γραφή κειμένου με επιχειρηματολογία.
Μεγάλο μέρος των όσων αναφερθήκαν σχετικά με την ανάπτυξη της ανάγνωσης και της γραφής βασίζεται στο έργο της Jeanne Chall. Η Jeanne Chall υποστήριζε πως τα φωνήματα που βασίζονται στις αναγνωστικές οδηγίες, περιγράφουν την ανάγνωση ως μία αναπτυξιακή διαδικασία. Είναι πλέον ευρέως γνωστό και αποδεκτό πως τα παιδιά κατακτούν την ανάγνωση στην Γ’ τάξη του δημοτικού.
Μετά το πέρας της τρίτης δημοτικού τα παιδιά διαβάζουν για να μάθουν. Ξεκινώντας στην Δ’ τάξη, οι μαθητές αντιμετωπίζουν πιο σύνθετες δομές προτάσεων, αφηρημένες έννοιες και προοδευτικό λεξιλόγιο. Ένα άτομο που δεν έχει μάθει τα βασικά της ανάγνωσης, είναι πιθανό να αντιμετωπίσει σημαντικές προκλήσεις καθ΄ όλη τη διάρκεια της ζωής του τόσο ακαδημαϊκά όσο και επαγγελματικά.
Για να δείτο το άρθρο με τα αναπτυξιακά ορόσημα ανάγνωσης – γραφής έως την ηλικία των 6 ετών πατήστε εδώ.
Βιβλιογραφία
Shipley. G.K & McAfee. G.J. (2013). Διαγνωστικές προσεγγίσεις στη Λογοπαθολογία. Εκδόσεις GOTSIS.
Λογοθεραπεύτρια