«ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ»

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Το παιχνίδι δεν είναι μόνο ένας τρόπος χαλάρωσης και ευχαρίστησης για τα παιδιά. Βοηθάει σημαντικά στην ανάπτυξή τους σε όλους τους τομείς, όπως των αισθήσεων, της σκέψης, της ομιλίας, της κίνησης, της δημιουργίας, της παραγωγής και χρήσης της γλώσσας, της κοινωνικότητας, της φαντασίας, της γραφής κ.α . «Το παιχνίδι είναι η πραγματοποίηση της μάθησης μέσα από την πράξη» (Feeney, Christensen, & Moravcil, 1996). Πλέον χρησιμοποιείται ως μέσο μάθησης και επικοινωνίας καθώς τα παιδιά εκφράζονται και δηλώνουν τις επιθυμίες και τα συναισθήματά τους.

ΘΕΩΡΙΕΣ ΤΟΥ ΠΑΙΧΝΙΔΙΟΥ

Το παιχνίδι είχε μεγάλη παιδαγωγική αξία σε αρχαίους αλλά και νεότερους πολιτισμούς. Κατά καιρούς αναπτύχθηκαν διάφορες θεωρίες από σημαντικούς φιλόσοφους, ψυχολόγους και παιδαγωγούς που προσπάθησαν να ερμηνεύσουν την ανάγκη του ανθρώπου για παιχνίδι και ασχολήθηκαν με τη μελέτη και την ανάλυσή του. Τέτοιες θεωρίες ήταν η «Θεωρία της Πλεονάζουσας Ενεργητικότητας», η « Θεωρία της επιτυχίας και της εξάρσεως του «Εγώ»», η «Θεωρία της Προγονικής Κληρονομικότητας», «Θεωρία της Προπαρασκευαστικής άσκησης», η «Ψυχαναλυτική θεωρία ή θεωρία της Κάθαρσης», η «Θεωρία της ανακούφισης ή αναψυχής», η «Βιωματική θεώρηση» και η «Θεωρία της γενετικολειτουργικής αντίληψης». Μετέπειτα αναπτύχθηκαν και νεότερες θεωρίες όπως αυτές των: Jean Piaget, Fröbel, Maria Montessori, Olivier Decroly και Lev Vygotsky.

ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ

Η πορεία της εξέλιξης του ανθρώπου, διαιρείται σε συγκεκριμένα στάδια ανάπτυξης, με ορισμένα χαρακτηριστικά αναπτυξιακά γνωρίσματα όπως αναπτυξιακοί στόχοι, μορφές συμπεριφοράς, ικανότητες και δεξιότητες. Στον ψυχισμό του παιδιού προσχολικής ηλικίας, πραγματοποιούνται ιδιαίτερα σημαντικές αλλαγές. Μέσα από το παιχνίδι , οι αλλαγές αυτές προετοιμάζουν το έδαφος για τη μετάβαση του παιδιού σε ένα νέο επίπεδο ανάπτυξης.

Για την παιδαγωγική αξία του παιχνιδιού αξίζει να αναφέρουμε την άποψη του Jean Piaget, όπου είχε ασχοληθεί με τις βασικές αρχές της διδασκαλίας και υποστήριζε πως το γνωστικό κομμάτι εμπεριέχει το παιχνίδι με τη φράση: «να διδάσκεις με το παιχνίδι»

Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΠΑΙΧΝΙΔΙΟΥ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ

Το παιχνίδι συμβάλει σημαντικά στη σωματική ανάπτυξη του παιδιού. Αναπτύσσονται σταδιακά δεξιότητες λεπτής και αδρής κινητικότητας, που θα βοηθήσουν στα πρώτα μαθητικά βήματα στο σχολείο καθώς και στην καθημερινή ζωή. Επίσης, η νοητική και γλωσσική ανάπτυξη οφείλεται σε μεγάλο μέρος στο παιχνίδι. Το παιδί χρησιμοποιεί την αναπαραστατική σκέψη για να κάνει δυνατή την εκμάθηση της γλώσσας (Καρακατσάνη, 2004). Σημαντική είναι και η συμβολή του στην ψυχοσωματική, αισθητηριακή και νοητική του εξέλιξη.

Ως προς τη συναισθηματική ανάπτυξη, το παιχνίδι μέσα από κοινωνικούς ρόλους δίνει την ευκαιρία στο παιδί να δοκιμάζει μορφές συμπεριφοράς, χωρίς να εκτίθεται στους κινδύνους, που τυχόν ενέχουν οι ενέργειες αυτές στην πραγματικότητα (Ιέρ, 2009).

Επιπροσθέτως, η κοινωνική και ηθική ανάπτυξη προκύπτει μέσα από τη διαδικασία του παιχνιδιού, όπου μαθαίνει στα παιδιά να προσαρμόζονται μέσα στην κοινωνία στην οποία ζουν και να δοκιμάζουν τα όρια της ανεξαρτησίας τους.

Το παιχνίδι όμως συχνά χρησιμοποιείται και ως διαγνωστικός παράγοντας, ακόμα και ως μέσο θεραπείας. Οι αξιολογήσεις μέσω του παιχνιδιού μπορούν να οδηγήσουν σε στοχευμένες και κατάλληλες παρεμβάσεις, τόσο των εκπαιδευτικών όσο και του επιστημονικού προσωπικού.

Το παιχνίδι παρουσιάζεται σε διαφορετικές μορφές, όπως το συμβολικό-φανταστικό παιχνίδι, το μιμητικό παιχνίδι, το μουσικοκινητικό παιχνίδι, το κατασκευαστικό παιχνίδι, το παιχνίδι κανόνων και το αισθητικοκινητικό και εξερευνητικό παιχνίδι.

Εδώ θα πρέπει να επισημάνουμε τον καταλυτικό ρόλο του παιδαγωγού, που καλείται να βοηθήσει το παιδί να αναπτύξει το παιχνίδι, να του παρέχει ερεθίσματα, να το προκαλεί να συμμετέχει και να το ενθαρρύνει. Παράλληλα, ο παιδαγωγός θα πρέπει να συνεργάζεται με τους γονείς, ώστε οι ίδιοι να εμπλακούν στην εκπαιδευτική διαδικασία και να αποκτήσουν περισσότερες γνώσεις για τις ανάγκες των παιδιών τους. Η αμφίδρομη αυτή σχέση βοηθά πολύ στη γενικότερη επίδοση του παιδιού, στη συμπεριφορά και στην αυτοπεποίθησή του.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Το παιχνίδι μπορεί να βοηθήσει το παιδί να εξελιχθεί όχι μόνο νοητικά άλλα γλωσσικά, νοητικά, ηθικά, κοινωνικά και σωματικά. Το παιχνίδι είναι ένα εργαλείο, το οποίο εάν αξιοποιηθεί σωστά, μπορεί παράλληλα να καλλιεργήσει και τη δημιουργικότητα του παιδιού, τις κοινωνικές του δεξιότητες και την ικανότητα έκφρασης των συναισθημάτων του. Επίσης, το παιδί μπορεί να μάθει να διαχειρίζεται το άγχος του και να μάθει να συνεργάζεται, να επικοινωνεί. Για αυτό τον λόγο, τόσο το σχολικό πλαίσιο όσο και το οικογενειακό, οφείλει να προωθεί την ενασχόληση του παιδιού με το παιχνίδι αξιοποιώντας εμπειρίες και γνώσεις για να μπορέσει να εξελιχθεί σωστά.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Feeney S., Christensen D., & Moravcik E., (1996). Who am I in the lives of children? Englewood Cliffs, NJ: Merril.

Ιέρ Π., (2009). Τόπος στο παιχνίδι: Μαθαίνω να παίζω, μαθαίνω να ζω, Εκδόσεις: Μεταίχμιο, Αθήνα.

Καρακατσάνη, Δ., (2004). Εκπαίδευση και πολιτική διαπαιδαγώγηση, Εκδόσεις: Μεταίχμιο

Πελεκάνου Ζωή

Ηθοποιός-Εμψυχώτρια θεατρικού παιχνιδιού-Β. Βρεφονηπιοκόμων

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:ΟΜΑΔΙΚΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΘΥΜΟΥ