ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΔΙΑΓΩΓΗΣ

Σύμφωνα με το DSM-V η Διαταραχή Διαγωγής εντάσσεται στην κατηγορία των Διασπαστικών Διαταραχών, Διαταραχών Ελέγχου των Παρορμήσεων και της Διαγωγής. Η διαταραχή αυτή αναφέρεται σε ένα επαναλαμβανόμενο και επίμονο πρότυπο συμπεριφοράς, σύμφωνα με το οποίο παραβιάζονται τα βασικά δικαιώματα των άλλων, ή σημαντικοί, ανάλογοι με την ηλικία, κοινωνικοί τύποι ή κανόνες. Για να τεθεί η διάγνωση θα πρέπει να πληρούνται τουλάχιστον τρία από δεκαπέντε κριτήρια τους τελευταίους δώδεκα μήνες, με τουλάχιστον ένα κριτήριο να είναι παρόν κατά τους τελευταίους έξι μήνες.

ΚΡΙΤΗΡΙΑ

Τα δεκαπέντε κριτήρια ομαδοποιούνται σε τέσσερις βασικές κατηγορίες. Η πρώτη είναι η επιθετικότητα εις βάρος ανθρώπων και ζώων και εκδηλώνεται, μεταξύ άλλων, με εκφοβισμό, άσκηση σωματικής βίας, ένοπλη ληστεία, οπλοχρησία και εξαναγκασμό άλλου ατόμου σε σεξουαλική δραστηριότητα. Η δεύτερη κατηγορία αφορά την καταστροφή της ιδιοκτησίας, η οποία μπορεί να εκδηλωθεί με εμπρησμό ή με άλλο προμελετημένο τρόπο. Η τρίτη κατηγορία σχετίζεται με την απάτη ή την κλοπή. Τα επανειλημμένα ψεύδη και οι διαρρήξεις είναι οι συνήθεις πρακτικές της εν λόγω κατηγορίας. Τέλος, η τέταρτη κατηγορία αναφέρεται σε σοβαρές παραβιάσεις κανόνων, όπως είναι η συχνή παραμονή εκτός σπιτιού χωρίς τη γονεϊκή άδεια, η απομάκρυνση από το σπίτι για μεγάλο χρονικό διάστημα και οι συχνές αδικαιολόγητες απουσίες από το σχολείο.

ΜΟΡΦΕΣ

Λαμβάνοντας υπόψη τη σημαντική ετερογένεια μεταξύ των συμπτωμάτων που χαρακτηρίζουν τη Διαταραχή Διαγωγής, κρίθηκε σημαντικό εκ μέρους ορισμένων ερευνητών να αποσαφηνισθούν οι διαφορετικές μορφές που μπορεί να λάβει η εκδήλωση της επιθετικής συμπεριφοράς στα παιδιά. Σύμφωνα με τα ευρήματα προκύπτουν τέσσερις κατηγορίες, εκ των οποίων οι τρεις σχετίζονται με τη Διαταραχή Διαγωγής. Στην πρώτη κατηγορία συγκαταλέγονται παιδιά με φανερή μη καταστροφική επιθετική συμπεριφορά. Η αντιδραστικότητα, το πείσμα, οι λεκτικοί διαπληκτισμοί είναι ορισμένοι τρόποι με τους οποίους αυτή εκδηλώνεται. Στη δεύτερη κατηγορία ανήκουν τα παιδιά που ασκούν σωματική βία και γίνεται λόγος για φανερή καταστροφική συμπεριφορά. Τέλος, τα παιδιά που εντάσσονται στην τρίτη κατηγορία είθισται να κλέβουν ή/και να ψεύδονται σε συστηματική βάση. Στην περίπτωση αυτή τα παιδιά εμφανίζουν συγκεκαλυμμένη καταστροφική συμπεριφορά.

ΑΙΤΙΑ

Τα αίτια της εμφάνισης της Διαταραχής Διαγωγής εντοπίζονται στην αλληλεπίδραση βιολογικών παραγόντων με οικογενειακούς και κοινωνικούς παράγοντες. Πιο συγκεκριμένα, όσον αφορά τους βιολογικούς παράγοντες, οι έρευνες στρέφονται κυρίως στη μελέτη του επιπέδου διέγερσης του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος. Αν και δεν υπάρχει ομοφωνία ως προς τον ακριβή ρόλο των βιολογικών παραγόντων στην εμφάνιση της διαταραχής, ενισχύεται η θέση ότι σε άτομα με βιολογική προδιάθεση και με παράλληλη και χρόνια έκθεση σε επιθετικά πρότυπα γονεϊκής συμπεριφοράς, είναι πιθανή η αλλοίωση ορισμένων νευροδιαβιβαστών, όπως της τεστοστερόνης και της σεροτονίνης, οι οποίες σχετίζονται με την εκδήλωση επιθετικότητας. Συνεχίζοντας με τους οικογενειακούς παράγοντες, μια ενδιαφέρουσα ερευνητική διαπίστωση υπογραμμίζει την υψηλή συνάφεια της επιθετικής συμπεριφοράς των παιδιών με την επιθετική συμπεριφορά των γονέων τους.

Επίσης, σημαντικό ρόλο στην εκδήλωση της Διαταραχής Διαγωγής φαίνεται να έχει η ποιότητα των διαπροσωπικών σχέσεων καθώς και ο τρόπος λειτουργίας της οικογένειας. Η σχέση ωστόσο μεταξύ γονεϊκών πρακτικών και Διαταραχής Διαγωγής είναι ασφαλέστερο να αντιμετωπίζεται ως αμφίδρομη. Τέλος, κοινωνικοί παράγοντες, όπως η φτώχεια, οι κακές συνθήκες διαβίωσης, ο υψηλός δείκτης εγκληματικότητας , η προβολή μοντέλων επιθετικής συμπεριφοράς από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης διαιωνίζουν τον φαύλος κύκλο μεταξύ κακών συνθηκών διαβίωσης και επιθετικής συμπεριφοράς.

Ολοκληρώνοντας, σημειώνεται ότι η πορεία ενός παιδιού το οποίο έχει αυξημένες πιθανότητες να αναπτύξει Διαταραχή Διαγωγής δεν είναι προδιαγεγραμμένη. Αντιθέτως, η ύπαρξη προστατευτικών παραγόντων μπορεί να αποτελέσει σημαντικό «δίχτυ προστασίας» για εκείνο.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

American Psychiatry Association. (2015). Διαγνωστικά Κριτήρια από DSM-5. Aθήνα: Ιατρικές Εκδόσεις Λίτσας

Eron, L.D. & Huesmann, L. R. ( 1990). The stability of aggressive behavior. Ever unto the third generation. In M. Lewis & S. M. Miller (Eds). Handbook of developmental psychopathology (pp. 147-155). New York: Plenum

Frick, P. J., Lahey, B.B., Loeber, R., Tannenbaum, L., Van Horn, Y., Christ, M.A.G., Hart, E.L., & Hanson, K. (1993). Oppositional defiant disorder and conduct disorder. A meta-analytic review of factor analyses and cross-validation in a clinic sample. Clinical Psychology Review,13, 319-340

Huesmann, L. R., Eron, L.D., Lefkowitz, M.M., & Walder. L. O. (1984). Stability of aggression over time and generations. Developmental Psychology, 20. 1120-1134

Rutter, M., & Quinton, D. (1984). Long-term follow up of women institutionalized in childhood: Factors promoting functioning in adult life. British Journal of Developmental Psychology, 18, 225-234

Όλγα Μάμαλη, Φιλόλογος-Ψυχολόγος,

Μ.Sc. Κλινική Ψυχολογία

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Η ΕΚΦΡΑΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ