ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

Οι διδακτικές αρχές αφορούν γενικούς κανόνες που διέπουν τη διδασκαλία. Αξίζει να σημειωθεί ότι η ονομασία και η αξιολογική σειρά των διδακτικών αρχών ποικίλλουν, ενώ υπολογίζεται ότι ο αριθμός αυτών, που έχουν εφαρμοσθεί κατά καιρούς, ξεπερνά τις 100. Στο σημείο αυτό θα παρουσιάσουμε ορισμένες σημαντικές διδακτικές αρχές που αφορούν στην κατάλληλη ψυχολογική προετοιμασία των μαθητών.

Οι αρχές της ενίσχυσης και της θετικής προσδοκίας: Αποσκοπούν στην ενίσχυση της αυτοπεποίθησης και στην καλλιέργεια θετικής αυτοαντίληψης των μαθητών μέσω της επιβράβευσης και της παρότρυνσης για περαιτέρω προσπάθεια.

Οι αρχές της αγάπης και της θετικής αντιμετώπισης: Η εφαρμογή τους βασίζεται στη γνήσια αγάπη των διδασκόντων προς τους μαθητές και στην προθυμία τους να αντιμετωπίσουν με θετικότητα απορίες, δυσκολίες, προβληματισμούς, αναπτύσσοντας παράλληλα το έδαφος για γόνιμο διάλογο και παροχή κινήτρων.

Οι αρχές της κριτικής αντιμετώπισης της γνώσης: Σύμφωνα με αυτές η αναζήτηση εναλλακτικών απαντήσεων σε διάφορα ζητήματα ή ερωτήματα, η επιδίωξη διαφορετικών αναγνώσεων της κοινωνικής πραγματικότητας, η αποφυγή μονοδιάστατων απαντήσεων και η διαθεματική προσέγγισης της γνώσης συνιστούν κριτήρια για την κριτική προσέγγισή της.

Εν συνεχεία παρουσιάζουμε βασικές διδακτικές αρχές σχετικές με τη διεξαγωγή και την οργάνωση της διδασκαλίας.

Οι αρχές της εσωτερικής διαφοροποίησης της διδασκαλίας και των ίσων ευκαιριών: Ο βασικός στόχος είναι η προσαρμογή της διδασκαλίας στις ιδιαιτερότητες και στις ανάγκες των διδασκομένων. Η εξατομικευμένη μέριμνα για κάθε διδασκόμενο υπηρετεί την πραγμάτωση της αρχής των ίσων ευκαιριών.

Η αρχή της προσαρμογής της διδασκαλίας στο επίπεδο των μαθητών: Η εφαρμογή αυτής της αρχής προϋποθέτει τον έλεγχο του βαθμού συμφωνίας μεταξύ των επιδιωκόμενων αποτελεσμάτων, της μαθησιακής ετοιμότητας και του γνωστικού επιπέδου των μαθητών εκ μέρους του διδάσκοντα. Με τους προαναφερθέντες τρόπους καθίσταται ευκολότερη η επιτυχής προσαρμογή της διδακτικής πράξης στο επίπεδο των δυνατοτήτων και των γνώσεων όσων συμμετέχουν σε αυτήν.

Οι αρχές της ενεργούς συμμετοχής των μαθητών στη διδασκαλία και της αξιοποίησης των εμπειριών τους: Οι αρχές αυτές βασίζονται στην ιδέα ότι οι μαθητές μαθαίνουν καλύτερα και συγκρατούν στη μνήμη του γνώσεις για μεγαλύτερο χρονικό μέσω της δικής τους δράσης και εμπειρίας. Για το λόγο αυτό, η καθοδηγούμενη αυτενέργεια και η αυτοαξιολόγηση θεωρούνται απαραίτητες για την αξιοποίηση της εμπειρίας των μαθητών στα πλαίσια της διδακτικής πράξης.

Η αρχή της κοινωνικοποίησης: Η συγκεκριμένη αρχή δίνει έμφαση στη διαμόρφωση της προσωπικότητας των μαθητών, σύμφωνα με τα αποδεκτά κοινωνικά πρότυπα, τις κυρίαρχες αξίες, καθώς και την προετοιμασία τους για την ομαλή ένταξή τους στο κοινωνικό σύνολο.

Οι αρχές της διεπιστημονικότητας και της διαθεματικότητας: Για την εξάλειψη της μονομέρειας συνίσταται η προσέγγιση ενός θέματος από την οπτική γωνία διαφορετικών επιστημονικών κλάδων, εφ όσον και όπου αυτό είναι δυνατό. Η συνεργασία, επίσης, μεταξύ διδασκόντων διαφορετικής ειδικότητος είναι ιδιαιτέρως χρήσιμη στην εφαρμογή της διεπιστημονικότητας.

Οι αρχές της συνέχειας και της συνολικότητας: Σύμφωνα με την αρχή της συνέχειας, κάθε νέα μάθηση πρέπει να στηρίζεται και να προεκτείνει την προηγούμενη, ενώ σύμφωνα με την αρχή της συνολικότητας, ό,τι διδάσκεται πρέπει να αποτελεί ολότητα με λογική δομή και συνεκτική διάρθρωση.

Ολοκληρώνοντας την παρουσίαση των βασικών διδακτικών αρχών σημειώνεται ότι η υλοποίησή τους δεν υπακούει σε ένα τυφλό σύστημα, αλλά στηρίζεται στη δημιουργική σύνθεση και στους ευέλικτους τρόπους εφαρμογής αυτών.

Όλγα Μάμαλη, Φιλόλογος-Ψυχολόγος,

Μ.Sc. Κλινική Ψυχολογία

Δείτε επίσης:ΟΙ ΜΟΡΦΕΣ ΤΗΣ ΒΙΩΜΑΤΙΚΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

Βιβλιογραφία

Κασσωτάκης, Μ., & Φλουρής, Γ. (2006). Μάθηση & Διδασκαλία. Σύγχρονες απόψεις για τις διαδικασίες μάθησης και τη μεθοδολογία της διδασκαλίας. Τόμος Β’. Αθήνα: Aτραπός

Φλουρής, Η. (2002). Αυτοαντίληψη, αυτογνωσία και επαγγελματικός προσανατολισμός. Στο: ΚΑΣΣΩΤΑΚΗΣ, Μ. (Επιμ.). Συμβουλευτική και επαγγελματικός προσανατολισμός. Αθήνα: Tυπωθήτω, 345-366