ΑΥΤΟΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΑΙ ΕΦΗΒΕΙΑ

Η εφηβεία θεωρείται, συνήθως, μια περίοδος αλλαγής αλλά και σταθεροποίησης όσον αφορά την έννοια του εαυτού. Οι σωματικές αλλαγές συνεπιφέρουν μια τροποποίηση στη σωματική έννοια του, και η νοητική ανάπτυξη επιτρέπει μια πιο σύνθετη και επεξεργασμένη έννοια του εαυτού. Οι τρόποι με τους οποίους οι έφηβοι κατανοούν και αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους, η προσωπικότητα τους, η δική τους επενέργεια ασκούν ισχυρή επίδραση στο πώς θα αντιμετωπίσουν, τελικά, σημαντικά γεγονότα της ζωής τους.

ΑΥΤΟΕΚΤΙΜΗΣΗ

Ένας βασικός παράγοντας που συνδέεται με την ανάπτυξη της έννοιας του εαυτού είναι η αυτοεκτίμηση. Η αυτοεκτίμηση αφορά στην εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας και στην αξία που του αποδίδουμε. Αποτελεί μια πλευρά του εαυτού, στην οποία έχουν εστιάσει πολλοί επιστήμονες διότι θεωρείται το βαρόμετρο για την αντιμετώπιση προβλημάτων και την προσαρμογή. Με τη συμβολή διαφόρων επιστημονικών μελετών «φωτίζονται», ολοένα και περισσότερο, σημεία που μας επιτρέπουν τη βαθύτερη κατανόηση και σημασία της αυτοεκτίμησης.

Οι έφηβοι με υψηλή αυτοεκτίμηση φαίνεται να διαθέτουν περισσότερα στοιχεία αυτοπεποίθησης, εργατικότητας, καθώς, και χαρακτηριστικά ηγετικής φύσης. Εν αντιθέσει με τους εφήβους με χαμηλή αυτοεκτίμηση που χαρακτηρίζονται από μια αίσθηση ανεπάρκειας στις κοινωνικές σχέσεις και από την πεποίθηση ότι οι άνθρωποι δεν τους καταλαβαίνουν ή δεν τους εκτιμούν. Το γεγονός αυτό αυξάνει την τάση για κοινωνική απόσυρση. Παρ όλα αυτά, η αυτοεκτίμηση μπορεί να έχει πολυδιάστατο χαρακτήρα. Πιο συγκεκριμένα, είναι πιθανό να συναντήσουμε κάποιον έφηβο που να διαθέτει υψηλή αυτοεκτίμηση ως προς τις σχολικές του επιδόσεις, αλλά να θεωρεί ότι υπολείπεται σε δεξιότητες που είναι χρήσιμες σε αθλητικές επιδόσεις, παραδείγματος χάριν.

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΕΠΙΡΡΟΗΣ

Σχετικά με τους παράγοντες που συνεισφέρουν περισσότερο στην αυτοεκτίμηση των εφήβων, αξιολογείται ως ένας από τους σημαντικότερους η ικανοποίηση για τη σωματική εμφάνιση. Επιπλέον, η κοινωνική αποδοχή από τους συνομηλίκους, η σχολική επίδοση και η αθλητική επίδοση, αποτελούν και εκείνοι παράγοντες που επηρεάζουν την αυτοεκτίμησή τους, αλλά σε μικρότερο βαθμό. Μια άλλη περιοχή έρευνας που έχει προσελκύσει το ερευνητικό ενδιαφέρον είναι η σταθερότητα η μη της αυτοεκτίμησης στη διάρκεια της εφηβείας. Πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι διαφορετικές ομάδες εφήβων εμφανίζουν διαφορετική πορεία στην αυτοεκτίμηση. Ως κοινή συνιστώσα διαπιστώνεται η σταθερότητα της αυτοεκτίμησης για μικρά χρονικά διαστήματα και οι μεγαλύτερες αλλαγές σε μεγαλύτερα διαστήματα. Ανεξάρτητα από αυτό, όμως, το πόρισμα υπογραμμίζει την άποψη ότι, εντός της ηλικιακής ομάδας των εφήβων, υπάρχουν πολλές ατομικές διαφορές.

Εκ μέρους γονέων και ειδικών, είναι ωφέλιμο να προσφέρουμε γόνιμο έδαφος στους εφήβους ούτως ώστε να καλλιεργήσουν στοιχεία της προσωπικότητάς τους, να αποδεχτούν τη μοναδικότητά τους και να αγαπήσουν τον εαυτό τους. Προσπαθούμε να κατανοήσουμε τις ανάγκες τους, ενθαρρύνουμε και επαινούμε τις προσπάθειές τους, τούς βοηθούμε να βρίσκονται σε επαφή με τον συναισθηματικό τους κόσμο. Ακούμε και συζητούμε μαζί τους, επιδιώκοντας να περιορίσουμε ενοχές ή δυσλειτουργικές σκέψεις. Διάλογοι διαποτισμένοι με στοιχεία συμπαράστασης και εφησυχασμού και ελλιπείς από επίκριση και μομφή αποτελούν το βασικό συστατικό. Κατά αυτούς τους τρόπους, συμβάλλουμε στην ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης τους ως βασικοί πυλώνες της ψυχικής και συναισθηματικής τους ισορροπίας.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Dusek, J. & Mclntyre, J. (2003). Self-concept and self-esteem development. In Adams, G and Berzonsky, M (Eds.) Blackwell handbook of adolescence. Blackwell Publishing: Oxford

Harter, S. (1990). Self and identity development. In Feldman, S and Elliott, G (Eds.) At the threshold: the developing adolescent. Harvard University Press: Cambridge

Hirsh, B. & Dubois, D. (1991). Self-esteem in early adolescence: the identification and prediction of contrasting longitudinal trajectories. Journal of Youth and Adolescence, 2 0, 53-72

Rosenberg, M. (1965). Society and the adolescent self-image. Princeton University Press: Princeton, NJ

Όλγα Μάμαλη, Φιλόλογος-Ψυχολόγος,

Μ.Sc. Κλινική Ψυχολογία

Δείτε επίσης:ΤΑ ΣΤΑΔΙΑ ΤΗΣ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΑΙΔΙΩΝ & ΕΦΗΒΩΝ