«Παρατηρώντας μια αληθινή ιστορία»
Έχοντας μιλήσει για την παρατήρηση και τα συστήματα ανάλυσης συμπεριφοράς σκεφτήκαμε ότι θα ήταν πρακτικό και χρήσιμο να δώσουμε ένα παράδειγμα πάνω σε αυτά που αναφέραμε.
Παρακάτω είναι μια αληθινή ιστορία την οποία θα χρησιμοποιήσουμε ως παράδειγμα για να εφαρμόσουμε όσα είπαμε.
Περίπτωση 1η
«Η Μαρία είναι μαθήτρια της Β’ δημοτικού. Το πρωί έρχεται με γκρίνια και συνήθως αργοπορεί γιατί στο σπίτι έχει δυσκολίες στο να ετοιμαστεί. Συνήθως φέρνει μαζί της κάποιο αντικείμενο από το σπίτι. Έχει συνηθίσει να της μεταφέρουν την τσάντα στην τάξη και να την τοποθετούν στο θρανίο. Επίσης φαίνεται χαμένη μόλις μπει στην αίθουσα και μιλάει με τους συμμαθητές της.
Περίπτωση 2η
Στην προσευχή μιλάει δυνατά και κουνιέται συνέχεια. Κάποιες φορές φεύγει από την γραμμή και κάθεται στο παγκάκι του προαυλίου. Μερικές φορές αρνείται να ανέβει στην τάξη και φωνάζει.
Στο παραπάνω παράδειγμα έχουν σημειωθεί με έντονα γράμματα συμπεριφορές που παρατηρούνται και προβληματίζουν ένα εκπαιδευτικό της παράλληλης στήριξης.
Πρώτο βήμα είναι να δει ποιες από αυτές μπορούν να αλλαχθούν και μετά να τις βάλει σε μια σειρά προτεραιότητας.
Στην πρώτη περίπτωση, δεν μπορεί να αλλάξει την γκρίνια ή ότι αργεί στο σχολείο γιατί είναι κάτι για το οποίο ευθύνονται οι γονείς. Από την άλλη ότι φέρνει ένα αντικείμενο από το σπίτι δεν θα έπρεπε να το αλλάξει γιατί μπορεί αυτό το αντικείμενο να γίνει ένας ενισχυτής. Μπορεί όμως να αλλάξει το γεγονός ότι δεν ανεβάζει την τσάντα στη τάξη.
Αν αποφασίσει να αλλάξει αυτό το τελευταίο τότε πρέπει να:
1. Αναρωτηθεί κάνοντας υποθέσεις γιατί δεν την ανεβάζει:
Είναι βαριά;
Έχει μάθει να την ανεβάζει κάποιος άλλος;
Χρειάζεται υπενθύμιση γιατί την ξεχνάει;
Θέλει να χάσει χρόνο από το μάθημα;
2. Μετά προσπαθεί να ανακαλύψει τον πραγματικό λόγο.
3. Να σκεφτεί τρόπους αντιμετώπισης κάθε πιθανότητας, να πλάσει ένα σενάριο στο μυαλό του για το τι θα κάνει σε κάθε περίπτωση και ποια θα είναι η πιθανή ανταπόκριση της μαθήτριας.
Στη δεύτερη περίπτωση, μπορεί να αλλάξει το γεγονός ότι μιλάει δυνατά την ώρα της προσευχής, αλλά δεν είναι και τόσο πρόβλημα το ότι κουνιέται. Θα πρέπει όμως να αντιμετωπίσει το ότι φεύγει από την γραμμή και ότι αρνείται να ανέβει στην τάξη.
Με σειρά προτεραιότητας, πρώτα θα αλλάξει ότι μιλάει δυνατά και μετά θα αντιμετωπίσει το ότι δεν θέλει να ανέβει.
1. Θα αναρωτηθεί κάνοντας υποθέσεις γιατί μιλάει δυνατά:
Ίσως δεν γνωρίζει ότι πρέπει να μιλάει χαμηλόφωνα;
Μπορεί να μην έχει μάθει να μιλάει ψιθυριστά;
Μπορεί να νομίζει ότι αλλιώς δεν την ακούει ο εκπαιδευτικός;
Μπορεί να βαριέται να περιμένει να τελειώσει η προσευχή;
2. Μετά προσπαθεί να ανακαλύψει ποιος λόγος υπάρχει είτε ρωτώντας την ίδια την μαθήτρια, είτε παρατηρώντας το περιβάλλον, είτε ακόμα και βλέποντας πως αντιδράει σε μια ενέργεια του εκπαιδευτικού. Για παράδειγμα, αν ο εκπαιδευτικός της επισημάνει ότι εκείνη την ώρα μιλάμε ψιθυριστά και το κάνει, τότε πιθανώς απλά να μην το γνώριζε.
3. Να σκεφτεί τρόπους αντιμετώπισης κάθε πιθανότητας. Για παράδειγμα αφού την ενημερώσει ότι πρέπει να μιλάει ψιθυριστά να της βγάζει μια καρτέλα που δείχνει ότι «τώρα ψιθυρίζουμε» εκείνη την ώρα. Ή θα μπορούσε να κάνουν ασκήσεις με ένα διασκεδαστικό τρόπο που να μάθει να χαμηλώνει και να δυναμώνει την φωνή της. Ή τέλος, να απασχολεί την μαθήτρια μιλώντας χαμηλόφωνα καθ’ όλη την διάρκεια της προσευχής αλλά να σταματάει να μιλάει όταν ακούγεται το «πάτερ ημών».
Αν επιχειρούσαμε μια καταγραφή τύπου ABC τότε πιθανώς να είχαμε τον εξής πίνακα:
Βλέπουμε, λοιπόν, ότι η καλή παρατήρηση χωρίς την άμεση παρέμβαση μπορεί να μας δώσει σημαντικές πληροφορίες, ώστε να μας αποτρέψει από πλάνα και δράσεις που μπορεί να φέρουν τα αντίθετα αποτελέσματα. Πρέπει ο εκπαιδευτικός να γνωρίζει ακριβώς πώς θα αντιδράσει και πώς θα διαχειριστεί μια κατάσταση διότι ο μαθητής με ΔΑΦ έχει, τις περισσότερες φορές, την ικανότητα να αντιληφθεί οποιαδήποτε αμφιβολία, αμφιταλάντευση ή ανασφάλεια νιώθει ο εκπαιδευτικός παράλληλης στήριξης.
Το μόνο «όπλο» του εκπαιδευτικού είναι η πολύ καλή οργάνωση και σχεδίαση της παρέμβασης του που βασίζεται στην καλή και λεπτομερή παρατήρηση.
Για να δείτε το άρθρο: Συστήματα Ανάλυσης Συμπεριφοράς: STAR & ABC πατήστε εδώ.
Κατερίνα Μούρμουρα
MedAutism