«Παίζω με τα γράμματα»

Δραστηριότητες για την ανάπτυξη της φωνολογικής επίγνωσης

 

 

Απευθύνεται σε: ειδικούς παιδαγωγούς, δασκάλους, γονείς

Αφορούν: παιδιά προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας με ή χωρίς μαθησιακές δυσκολίες

Υλικά: πλαστελίνες σε διάφορα χρώματα, ένα σακουλάκι με άμμο, ένα ρηχό ταψί ή κουτί

Η φωνολογική επίγνωση ή αλλιώς φωνολογική ενημερότητα είναι η ικανότητα του μαθητή να αναλύει τις προφορικές λέξεις στα φωνημικά δομικά τους στοιχεία και να μπορεί να τα αναλύει και να τα συνθέτει (Πόρποδας, 1989, 2002). Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες (όπως η Δυσλεξία) παρουσιάζουν δυσκολίες στην κατάτμηση λέξεων, στην αναγνώριση γραμμάτων και συλλαβών καθώς επίσης στην αποκωδικοποίηση (Goswami, 2000). Για να κατακτηθεί πλήρως η φωνολογική ικανότητα χρειάζεται διαδοχικά το παιδί να αποκτήσει:

• φωνημική,

• συλλαβική και

• λεξική επίγνωση.

Παρακάτω παρουσιάζονται δύο βιωματικές δραστηριότητες που βοηθούν το παιδί να αναπτύξει την φωνολογική επίγνωση και συνδυάζουν τη μάθηση και το παιχνίδι. Οι δραστηριότητες αυτές μπορούν να εφαρμοστούν σε παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες, παιδιά τυπικής ανάπτυξης καθώς επίσης και ομαδικά μέσα στην τάξη.

 

 

Γράμματα με πλαστελίνη:

Το παιδί καλείται να σχηματίσει τα γράμματα της αλφαβήτου πλάθοντας κομμάτια πλαστελίνης. Με αυτόν τον τρόπο αντιλαμβάνεται άμεσα το σχήμα, τις γραμμές και τις γωνίες που μπορεί να έχουν τα γράμματα και ταυτόχρονα εξασκεί/ αναπτύσσει τις ικανότητες λεπτής κινητικότητας που διαθέτει. Ενδεικτικές οδηγίες που μπορούμε να δώσουμε στο παιδί:

– «Έλα να πλάσουμε γράμματα με τα χεράκια μας και να τα φωνάξουμε δυνατά!»
– «Μπορείς να πλάσεις και το όνομά σου αν θέλεις!»

 

Παιχνίδι με την άμμο:

Γεμίζουμε με άμμο τον πάτο από ένα ταψάκι ή ρηχό κουτί και καλούμε το παιδί να γράψει πάνω στην άμμο γράμματα ή λέξεις (ανάλογα με την ηλικία του) χρησιμοποιώντας το δάχτυλό του ως μολύβι. Αυτή η δραστηριότητα μπορεί να γίνει και από παιδιά προσχολικής ηλικίας ή από παιδιά που δεν έχουν ακόμα κατακτήσει ακόμη την σωστή λαβή ενός μολυβιού.

 

Παραλλαγή:

Μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως παιχνίδι μέσα στην τάξη χωρίζοντας τα παιδιά σε δύο ομάδες και βάζοντας την κάθε ομάδα να μαντέψει/ διαβάσει τη λέξη που έχει γράψει πάνω στην άμμο η αντίπαλη ομάδα στο κουτί της.

⇒ Και στις δύο δραστηριότητες μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε καρτέλες με εικόνες των γραμμάτων ώστε να διευκολύνουμε τη διαδικασία σε περίπτωση που απευθυνόμαστε σε παιδιά προσχολικής ηλικίας.

 

Βιβλιογραφία

Πόρποδας, Κ. Δ. (2002). Η ανάγνωση.

Goswami, U. (2000). Phonological representations, reading development and dyslexia: towards a cross‐linguistic theoretical framework. Dyslexia, 6(2), 133-151.

Høien, T., Lundberg, I., Stanovich, K. E., & Bjaalid, I. K. (1995). Components of phonological awareness. Reading and writing, 7(2), 171-188.

Κων/νος Παπασακελλαρίου

M.Ed Ειδικής Αγωγής