ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΓΝΩΣΙΑΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία (CBT) είναι ένα είδος ψυχοθεραπείας που βασίζεται σε 2 αρχές. Πρώτον, οι αυτόματες σκέψεις που κάνει το άτομο διαμορφώνουν το αντίστοιχο ευχάριστο/δυσάρεστο συναίσθημα και δεύτερον οι σκέψεις αυτές μπορούν να αλλάξουν μέσω της αυτοπαρατήρησης και της αλλαγής συμπεριφοράς. Ας τα δούμε πιο αναλυτικά:
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΑΥΤΟΜΑΤΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ ΚΑΙ ΠΩΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝΤΑΙ;
Οι αυτόματες σκέψεις κάθε ατόμου μοιάζουν να έρχονται αυθόρμητα, όμως έχουν δημιουργηθεί από λανθασμένες πεποιθήσεις που γεννήθηκαν λόγω των πρώιμων εμπειριών του και του περιβάλλοντος που έχει μεγαλώσει. Μεγάλο ρόλο στη διαμόρφωση των σκέψεων αυτών παίζουν οι φροντιστές του παιδιού.
Το άτομο αποδέχεται αυτόματα τις σκέψεις αυτές χωρίς να μπορεί να τις διαψεύσει ή να τις αποβάλλει, Παρ’όλο που μπορεί να υπάρχουν γεγονότα που να διαψεύδουν ακράδαντα τις σκέψεις αυτές, οι οποίες δεν έχουν απαραίτητα κάποια λογική.
ΣΚΕΨΗ-ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑ-ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ
Τα 3 Σ είναι το επόμενο σημαντικό κομμάτι της CBT. Όπως είδαμε και παραπάνω λοιπόν, οι αυτόματες σκέψεις έρχονται αυθόρμητα, ακόμα και αν είναι λανθασμένες. Οι σκέψεις αυτές δημιουργούν συναισθήματα (όχι απαραίτητα κάποιο συγκεκριμένο και ξεκάθαρο) ,τα οποία το άτομο τα βιώνει συνήθως ως «εκεί που καθόμουν και έβλεπα τηλεόραση, ένιωσα άγχος. Δεν μπορώ να το εξηγήσω».
Και όμως η εξήγηση είναι συγκεκριμένη. Κάποιο ερέθισμα από το περιβάλλον αναλύθηκε πολύ γρήγορα και δημιούργησε μια αυτόματη σκέψη, η οποία συνήθως δεν είναι παρατηρήσιμη. Το συναίσθημα όμως είναι. Και αυτό είναι που αντιλαμβάνεται το άτομο εντελώς ξαφνικά.
Το συναίσθημα αυτό οδηγεί λοιπόν το άτομο σε κάποια συγκεκριμένη συμπεριφορά (κλάμα, φωνές, κρίσεις πανικού, αυτοτραυματισμοί, κλπ). Η συμπεριφορά αυτή τείνει να γίνει συνήθεια και να δημιουργηθεί ένας φαύλος κύκλος όπου οι σκέψεις διεγείρουν τελικώς τη συμπεριφορά και η συμπεριφορά τις σκέψεις.
ΠΥΡΗΝΙΚΕΣ ΠΕΠΟΙΘΗΣΕΙΣ
Οι πεποιθήσεις αυτές είναι ουσιαστικά η βάση για τη δημιουργία των δυσλειτουργικών αυτόματων σκέψεων. Δημιουργούνται από τα πρώτα της ζωής του παιδιού συνδυαστικά με τη γενετική προδιάθεση του ατόμου για συγκεκριμένα χαρακτηριστικά προσωπικότητας, την αλληλεπίδραση με τους φροντιστές και τις καταστάσεις με τις οποίες έχει έρθει αντιμέτωπο. Είναι πιθανότερο οι πυρηνικές δυσλειτουργικές πεποιθήσεις να έρθουν στην επιφάνεια σε περιόδους έντονου στρες ή ψυχοσυναισθηματικής πίεσης και αφορούν είτε το ίδιο το άτομο, είτε το μέλλον του, είτε τους γύρω του.
ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ
Δύο από τις πιο συνηθισμένες και σημαντικές τεχνικές της CBT είναι η διαφραγματική αναπνοή και η αυτοενίσχυση:
Διαφραγματική αναπνοή: βοηθά στη μείωση σωματικών εκφάνσεων του άγχους και στη ρύθμιση της αναπνοής. Εφαρμόζεται κυρίως στις αγχώδεις διαταραχές και στη διαταραχή πανικού. Στις συγκεκριμένες καταστάσεις, το άτομο νιώθει πως, και στη συνέχεια όντως, υπεροξυγονώνεται και ωθείται στο να σκεφτεί ότι θα πάθει κάποια βλάβη ή θα πεθάνει, με αποτέλεσμα οι αυτόματες σκέψεις και το έντονο συναίσθημα να ενταθούν και να φέρουν περισσότερα σωματικά συμπτώματα.
Αυτοενίσχυση : η αυτοενίσχυση μπορεί να συμπεριληφθεί σε κάθε απλή ή περίπλοκη τεχνική της CBT, αλλά μπορεί να λειτουργήσει και από μόνη της ικανοποιητικά ειδικά στη διαχείριση του θυμού. Το άτομο επαινεί τον εαυτό για μια επιθυμητή συμπεριφορά και αυτό έχει ως αποτέλεσμα να ενισχυθεί η θετική σκέψη και κατ επέκταση και η συμπεριφορά.
Κλινική Ψυχολόγος
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Beck, J. S. (2011). Εισαγωγή στη Γνωστική Συμπεριφορική Θεραπεία. Αθήνα: Εκδόσεις Πατάκη
Ευθυμίου, Κ. & Κουλουβάρη, Μ.Σ. (2014). Τεχνικές της Γνωσιακής Συμπεριφοριστικής Θεραπείας, Τόμος Α’. Αθήνα: Ινστιτούτο Έρευνας και Θεραπείας της Συμπεριφοράς
ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
ΠΟΤΕ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΨΥΧΟΛΟΓΟΥ;