ΘΛΙΨΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ

Ένα σύνηθες φαινόμενο αποτελεί η δυσκολία διάκρισης μεταξύ της θλίψης και της κατάθλιψης, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε ανακριβή συμπεράσματα ή παρερμηνείες που δυσχεραίνουν περισσότερο μια επιβαρυμένη συναισθηματική κατάσταση.

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΘΛΙΨΗΣ

Η θλίψη είναι ένα από τα κύρια συναισθήματα που όλοι βιώνουμε για διαφορετικούς λόγους και από διαφορετικές αιτίες. Αποτελεί μια φυσιολογική αντίδραση σε συμβάντα που μπορούν να επηρεάσουν τη ζωή ή την καθημερινότητα του ατόμου όπως είναι η απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου, ένας επίπονος χωρισμός, η ύπαρξη οικονομικών δυσκολιών ή αποτυχία σε κάποιες εξετάσεις. Το άτομο βιώνει δυσφορία, αισθάνεται λυπημένο, μπορεί να απέχει ακόμη και από ορισμένες καθημερινές δραστηριότητες. Είναι πιθανό να επιλέξει να συζητήσει το γεγονός εκείνο που πυροδότησε τη θλίψη του και να βρει στο κλάμα μια ανακουφιστική διέξοδο. Παρ όλα αυτά, τα προαναφερθέντα αυτά σημεία δεν καταστούν το άτομο δυσλειτουργικό. Επομένως, η θλίψη, αν και συνδέεται με αρνητικά γεγονότα που είναι μείζονος σημασίας για τη ζωή κάποιου, δεν έχει παθολογικό χαρακτήρα, όπως αυτός υφίσταται στην περίπτωση της κατάθλιψης.

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗΣ

Η κατάθλιψη συγκαταλέγεται στις Διαταραχές Διάθεσης και αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα ψυχικής υγείας που ταλανίζει τον σύγχρονο κόσμο προκαλώντας σημαντική ενόχληση ή έκπτωση σε πολλές περιοχές της λειτουργικότητας του ατόμου. Αφορά μια δυσάρεστη βιωματική εμπειρία για τον πάσχοντα, προκαλώντας του έντονο ψυχικό πόνο, και δημιουργώντας του, παράλληλα, σημαντικό κοινωνικό και οικονομικό κόστος.

Με προεξέχουσα την καταθλιπτική συναισθηματική διάθεση και σε συνδυασμό με την εμφάνιση συμπτωμάτων που σχετίζονται μεταξύ τους και έχουν συγκεκριμένη διάρκεια και έκβαση, η κατάθλιψη συνιστά κλινικό σύνδρομο. Διαφορετικά, η κατάθλιψη μπορεί να οριστεί ως μία κατάσταση παθολογικής θλίψης η οποία προκαλεί μείωση αισθήματος αυτοαξίας και επιβράδυνση ή ακόμη και διέγερση των οργανικών, νοητικών και ψυχοκινητικών διαδικασιών.

Βασικό χαρακτηριστικό της κατάθλιψης είναι η αδυναμία του ατόμου να βιώσει θετικά συναισθήματα και να σκεφτεί με αισιοδοξία, ενώ, πολλά στοιχεία της αυτοεκτίμησης και της αυτοπεποίθησης του πλήττονται. Κατακλύζεται από σκέψεις υπέρμετρης ανησυχίας και άγχους, δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί, και παράλληλα, σημάδια κόπωσης συνοδεύουν πολλές από τις καθημερινές του δραστηριότητες. Ακόμη και οι, άλλοτε, αγαπημένες δραστηριότητες φαίνεται να μην αποτελούν πηγή ευχαρίστησης για εκείνο. Η κατάθλιψη μπορεί να επηρεάσει την ποιότητα ύπνου και πρόσληψης τροφής του ατόμου. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι παραπάνω καταστάσεις συνοδεύονται και από σωματικές αντιδράσεις. Τέλος, αυξημένες είναι οι πιθανότητες εμφάνισης συμπεριφορών και τάσεων συνυφασμένων με την έννοια της αυτοκτονικότητας.

Οι επιπτώσεις της κατάθλιψης είναι σημαντικές και επιδρούν καταλυτικά σε αρκετές πτυχές της ζωής και της καθημερινότητας του ατόμου. Οι αλλαγές που επέρχονται σε ψυχολογικό και σωματικό επίπεδο επηρεάζουν την ψυχοσύνθεση και το κοινωνικό του γίγνεσθαι. Η αρνητική θεώρηση του εαυτού καθώς και εγγενή στοιχεία της προσωπικότητας του ατόμου αποτελούν τροχοπέδη στην ικανότητα του να αντιμετωπίσει στρεσογόνα γεγονότα. Επίσης, η ταυτόχρονη παρουσία διαπροσωπικών προβλημάτων, στην οικογένεια κυρίως, μπορούν να λειτουργήσουν ως εκλυτικοί παράγοντες στην ενίσχυση της καταθλιπτικής διαταραχής.

ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΘΛΙΨΗΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗΣ

Στο σημείο αυτό παρουσιάζουμε τις ειδοποιούς διαφορές που μας επιτρέπουν να διαχωρίσουμε τη θλίψη από την κατάθλιψη. Στην περίπτωση της θλίψης, το κυρίαρχο συναίσθημα είναι τα αισθήματα κενού και απώλειας, ενώ στην κατάθλιψη είναι η αδυναμία του ατόμου να αισθανθεί χαρά ή ευχαρίστηση. Η θλίψη έχει παροδικό χαρακτήρα και η έντασή της μειώνεται καθώς οι μέρες περνούν. Από την άλλη πλευρά, η κατάθλιψη είναι επίμονη. Επιπλέον, η θλίψη συνδέεται με συγκεκριμένα γεγονότα, εν αντιθέσει με την κατάθλιψη που δεν είναι συνυφασμένη με συγκεκριμένες σκέψεις ή γεγονότα.

Ακόμη, η θλίψη μπορεί να συνοδεύεται από θετικά συναισθήματα και χιούμορ. Στην κατάθλιψη, όμως, η δυστυχία κατακλύζει και υπερτερεί κάθε θετικής και ευχάριστης έκφρασης. Τέλος, μια άλλη βασική διαφορά είναι ότι στη θλίψη η αυτοεκτίμηση του ατόμου δεν κλονίζεται όπως συμβαίνει στην κατάθλιψη όπου τα αισθήματα της αναξιότητας και της αυτοαπέχθειας κάνουν την εμφάνισή τους.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

American Psychiatry Association. (2015). Διαγνωστικά Κριτήρια από DSM-5. Aθήνα: Ιατρικές Εκδόσεις Λίτσας

Coyne, J. C., & Holroyd, K. (1982). Stress, coping and illness: A transactional perspective in T. Millon, C. Green, & R. Meagher (Eds). Handbook of clinical health psychology (pp. 103-127). New York: Plenum

Kessing, L., Buck, J., & Bock, C. (2010). Does bereavement-related first episode depression differ from other kinds of first depressions? Soc Psychiatry Psychiatr Epidemiol, 45, 801-808

Πολυκανδριώτη, Μ., & Στεφανίδου, Σ. (2013). Κατάθλιψη σε μη ψυχιατρικούς ασθενείς. Το βήμα του Ασκληπιού, 12(4), 397-408

 

Όλγα Μάμαλη, Φιλόλογος-Ψυχολόγος,

M.Sc. Κλινική Ψυχολογία

Δείτε επίσης:ΠΟΤΕ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΨΥΧΟΛΟΓΟΥ;